یارانه یکی از سیستم‌هایی است که دولت‌ها برای حمایت از قشر کم‌درآمد یا ضعیف جامعه پرداخت می‌کنند. نظام پرداخت یارانه‌ فارغ از وضعیت بسیاری از مردم در کشورهای متعددی اجرا می‌شود و بسته به میزان هزینه‌های خانوار و وضعیت اقتصادی و معیشتی میزان آن تعیین می‌شود. در ایران از یک دهه پیش تا امروز نظام پرداخت یارانه نقدی شکل گرفت و براساس آن مقرر شد که هر فرد ایرانی فارغ از وضعیت اقتصادی‌ای که دارد، ماهانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان یارانه دریافت کند. از آنجایی که این نظام بدون مطالعه و کارشناسی و شناسایی افراد نیازمند واقعی اجرا شد، باعث شد تا طی یک دهه گذشته بارها دولت‌ها از حذف این یارانه سخن بگویند. یارانه‌ای که نرخ آن به‌رغم افزایش هزینه‌ها، بودجه‌ها و درآمد کشور‌ در سال‌های مختلف و از همه مهم‌تر تورم و هزینه‌های زندگی تغییری نکرده و امروز قدرت خرید با این یارانه نسبت به ۱۰ سال پیش تقریبا هیچ است. با توجه به اینکه قرار بود علاوه بر این یارانه؛ یارانه‌های دیگری از جمله یارانه بنزین، کارت اعتباری خرید و … قرار بود به مردم یا حداقل بخشی از آنها پرداخت شود که نشد.

با توجه به وضعیت اقتصادی کشور و مشکلات مردم در تامین معیشت، آیا پرداخت یا افزایش مبلغ یارانه نقدی در چنین شرایطی امکان‌پذیر است؟

با توجه به مشکلاتی که دولت در تامین بودجه دارد، چرا باید فکر کنیم که رویه پرداخت یارانه باید ادامه داشته باشد،‌ اصلا ممکن است که این کار به ضرر یارانه‌بگیران هم باشد،‌ حتی به‌نظرم اینکه ایالات متحده آمریکا هم در پرداخت یارانه اشتباه می‌کند. بالاخره این مردم هستند که روزی چوب نظام یارانه‌ای را می‌خورند، حرف من این است که چرا باید اقداماتی صورت بگیرد که می‌تواند آثار تورمی داشته باشد که دودش هم به چشم همین مردم برود؟ قطعا این اقدام، کار خوبی نخواهد بود. از طرفی بحث اصلی این است که چرا باید نظام یارانه‌ای اجرا شود؟ آیا مردم ضعیف شده‌اند؟ بله، ولی در این میان دولت هم ضعیف شده است. به‌نظرم ما به سمتی می‌رویم که دولت مجبور به حذف همین یارانه‌های موجود خواهد شد، وقتی دولت به اندازه ۲۵۰ هزار میلیارد تومان که بیش از نیمی از بودجه کل کشور است، کسری دارد،‌ یعنی نمی‌تواند یارانه‌های موجود را هم پرداخت کند چه برسد به اینکه بخواهد به میزان آن اضافه کند، به‌نظرم الان دوران خوب ماست! اگر این وضعیت را ادامه‌دار تصور کنیم، دولت توانایی پرداخت یارانه‌های موجود را هم از دست خواهد داد چراکه نمی‌تواند این روند را ادامه بدهد و ممکن است این کسری سال بعد هم ادامه داشته باشد،‌ بنابراین دولت ناچار خواهد شد حتی یارانه‌های موجود را هم کم کند یا به نحوی یارانه برق، آب، گاز، تلفن یا حتی حامل‌های انرژی را نیز بردارد. با توجه به وضعیت موجود باید به این فکر کنیم که ممکن است حتی دولت ناتوان‌تر از امروز باشد.

برخی می‌گویند باید منتظر نتایج انتخابات آمریکا بود اگر بایدن پیروز انتخابات باشد شاید مذاکراتی شکل بگیرد، با توجه به وضعیت اقتصادی و سیاسی، وضعیت اقتصادی آینده را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟

اگر مذاکره صورت نگیرد یعنی اینکه فروش نفت و درآمدهای ارزی تغییر نخواهد کرد، اگر درآمدهای ارزی کشور به دوران پیش از کرونا برگردد بازهم جای امیدواری دارد که بیشتر از این درآمدهای خود را از دست ندهیم. به هر ترتیب چه مذاکره کنیم چه نکنیم، تصور نمی‌کنم دولت ما دولتی باشد که بتواند با نظام یارانه‌ای مسیر خود را ادامه دهد، انتظار ما این است که اگر بایدن رئیس جمهور آمریکا شود فضا تلطیف و فرصت مذاکره هم فراهم شده و حداقل در کوتاه‌مدت دلار کاهش قیمت پیدا کند، اما اگر فرض کنیم ترامپ انتخاب شود یا مذاکره‌ای در کار نباشد، فکر می‌کنم از آنجایی که دولت که توانایی درآمدزایی جدی ندارد و الان حجم قابل توجهی هم یارانه پرداخت می‌کند کم کم باید به این موضوع فکر کند که از چه محلی مخارج خود را تامین کند. اگر قرار باشد به سمت نظام یارانه‌ای حرکت کنیم و دولت بیش از چیزی که امروز یارانه پرداخت می‌کند، یارانه بپردازد مسلما با بحران بزرگتری روبه‌رو خواهیم شد. فکر می‌کنم دولت باید به این سمت برود که به نحوی نظام یارانه‌های موجود را هم به نحوی بردارد، اگر می‌خواهد برای اقشار کم‌درآمد، درآمدهایی را ببیند مشکلی نیست ولی تصور می‌کنم این وضعیت با یارانه‌های بیشتر حل نمی‌شود و اتفاقا باید یارانه‌های موجود هم باید برداشته شود. بخش مهمی از بودجه حقوق و دستمزد است که سال آینده هم قاعدتا ۳۰ درصد به آن اضافه خواهد شد، دولت چطور این بودجه را تامین خواهد کرد؟ دولتی که امسال نتوانست کسری را جبران کند چطور قرار است سال آینده آن را تامین کند؟

اگر یارانه‌ها هدفمند به دست نیازمندان واقعی برسد، آثار بهتری نخواهد داشت؟

این اتفاق خیلی بهتر از این است که بین کل مردم ایران توزیع شود،‌ الان روی حامل‌های انرژی و غیره یارانه‌ای داده می‌شود که به همه می‌رسد، من فکر می‌کنم دولت چه بخواهد و چه نخواهد مجبور می‌شود یارانه‌ها را هدفمند کند. البته دولت می‌تواند وام بگیرد یا اوراق بدهی عرضه کند، اما تا کی می‌تواند این کار را انجام دهد؟ به‌نظرم هدفمند کردن یارانه‌ها به‌ویژه یارانه‌های عمومی باید برداشته شود و به‌طور مستقیم به دهک‌های ضعیف درآمدی جامعه پرداخت شود، باید نظام چند نرخی حذف و همه چیز با قیمت واقعی عرضه شود.

در مورد واقعی شدن قیمت‌ها صحبت شده و تقریبا هم این اتفاق افتاده است، اما در واقعی شدن دستمزدها حرفی زده نمی‌شود، چطور باید فاصله بین هزینه‌ها و درآمدها را جبران کرد؟

نمی‌توان این هزینه‌ها را جبران کرد فقط مردم باید آن را تحمل کنند چون اقتصاد کشور ضعیف شده است، اگر منظور اقشار کم درآمدی هستند که گذران زندگی برایشان سخت شده طبق معمول می‌توان برای آنها پرداخت‌هایی را داشت تا بتوانند زندگی‌شان را بگذرانند. بحث این است که اگر فکر می‌کنیم باید با بودجه ضعیف‌شده کشور اداره شود تقریبا محال است.