فرزاد هاشمی، استاد دانشگاه؛ معتقد است: در بهترین شرایط فروش نفت برای سال ۱۴۰۰ حدود یک میلیون یا یک میلیون ۲۰۰ بشکه در روز است. پس بودجه سال آینده نفتی نیست و اگرچه وابستگی به نفت وجود دارد اما این وابستگی اندک است.

فرزاد هاشمی، استاد دانشگاه؛ معتقد است: در بهترین شرایط فروش نفت برای سال ۱۴۰۰ حدود یک میلیون یا یک میلیون ۲۰۰ بشکه در روز است. پس بودجه سال آینده نفتی نیست و اگرچه وابستگی به نفت وجود دارد اما این وابستگی اندک است. صنعت نفت از موثرترین و بزرگترین صنایع در جهان و به ویژه ایران است.

نفت، علاوه بر اینکه منبع عمده تأمین انرژی در دنیای امروز است، نقش مهمی ‌نیز در تعیین میزان قدرت ملی و اعتبار بین‌المللی کشورهای مختلف ایفا می‌کند.این ماده سیاه در اقتصاد ایران سال‌های زیادی است که بخش مهمی از درآمد ملی کشور را تامین می‌کند.

در حال حاضر با توجه به شرایط کشور و شرایط جهانی و بین المللی ، نفت در بودجه سال ۱۴۰۰ به یکی از بحث برانگیز ترین موضوع ها تبدیل شده است .

به همین دلیل با «فرزاد هاشمی» کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه، گفت و گویی انجام داده ایم که در ادامه می‌خوانید: درصد وابستگی به نفت در بودجه ۱۴۰۰ تعیین کننده نیست هاشمی با اشاره به بودجه ۱۴۰۰ گفت: در اقتصاد در خصوص اینکه آیا بودجه وابسته به نفت است یا خیر، صفر و یک مطرح نمی شود و نه تنها بودجه کشور ما بلکه بودجه بسیاری از کشورها وابسته به منابع اولیه است که درصد این کم و زیاد دارد و اینگونه نیست که همه بودجه وابسته به کالاهای کارخانه ای باشد.

بنابراین هنگامی که حسن روحانی می گوید بودجه ۱۴۰۰ وابسته به نفت نیست در حقیقت عنوان می کنند که این درصد وابستگی به نفت تعیین کننده نیست. وقتی ما راجع به تعیین کنندگی صحبت می کنیم بیشتر بحث ما راجع به استحصال درآمدها و درصد آن بودجه است.

وابستگی در بودجه ۱۴۰۰ به نفت وجود دارد اما کم این کارشناس اقتصادی اظهار داشت: اگر به بودجه پیشنهادی دولت برای ۱۴۰۰ نگاهی کلی داشته باشیم در واقع ۲ هزار و ۴۳۵ هزار میلیارد تومان کل بودجه پیشنهادی است که به صورت لایحه تقدیم مجلس شده است و همانگونه که می دانید این بودجه به شکل بودجه عمومی و بودجه شرکت های دولتی تقسیم بندی شده که آن چیزی که در آن بحث و جدل وجود دارد درآمدهای عمومی است که زیرمجموعه بودجه عمومی قرار می گیرد؛ یعنی بودجه به درآمدهای عمومی و درآمدهای اختصاصی تقسیم می شود که درآمدهای عمومی که ۸۴۱.۳ هزار میلیارد تومان است که این امر محل چالشی است که نفت در آن قرار دارد و در حقیقت باید این درآمد از طرف دولت استیصال شود و ممکن است که از دید مجلس برخی از اینها استیصال نشود و کسری بودجه را افزایش دهد.

در این ۸۴۱.۳ هزار میلیارد تومان آیتم هایی وجود دارد که درآمدهای مالیات و گمرکات و درآمدهای حاصل از نفت و گاز را در برمی‌گیرد که این درآمد ۱۹۹ هزار میلیارد تومان است و درآمد ناشی از فروش دارایی ها که نمادهایی است که تحت عنوان دارا یکم، دارا دوم و … هستند که در واقع اخیراً محل درآمدی شده که دولت بتواند کسری بودجه خودش را جبران کند.

بنابراین در این درآمدهای عمومی دولت وابستگی به نفت وجود دارد و طبیعی است که بخش عمده‌ای از این درآمدها تقریباً حدود ۵۰ درصد درآمدهای عمومی دولت را وابسته به نفت می‌کنند اما اگر این اعداد را به کل بودجه پیشنهادی یعنی ۲ هزار و ۴۳۵ هزار میلیارد تومان تقسیم کنیم این عدد خیلی کمتر می‌شود و در واقع به زیر ۱۵ درصد می‌ رسد.

پس باید گفت که بودجه ۱۴۰۰ نفتی نیست و این جمله که می‌گویند بودجه به نفت وابسته است اشتباه است و وابستگی به نفت دارد اما کم. در لایحه بودجه ۱۴۰۰ دولت فروش ۲.۳ میلیون بشکه در روز آمده است این استاد دانشگاه تصریح کرد: آنچه که در لایحه بودجه دولت آمده که تقدیم مجلس شده این است که عنوان شده ۲.۳ میلیون بشکه در روز را به شکل مرسوم فروش نفت دارند که این عدد به نظر می‌آید تا حدودی خوش‌بینانه است اما برآوردهای من نشان می دهد که حتی اگر برجام احیا شود ما یک فاصله‌ای خواهیم داشت تا به آن عددی که دولت در فروش نفت عنوان می کند، برسیم چون در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۰ خورشیدی ما ۲ میلیون ۳۰۰ هزار بشکه فروش نفت نخواهیم داشت زیرا هنوز قرارداد کاملی میان ایران و کشورهای دیگر منعقد نمی‌شود و به نظر من هم زودتر از خرداد ۱۴۰۰ ما نمی‌توانیم یک قرارداد جامع با کشورهای ۱+۵ در رابطه با برجام داشته باشیم؛ یعنی در بهترین شرایط تصور من این است که حتی اگر در دوره روحانی هم این اتفاق بیافتد ما تا اواخر خرداد سال آینده نمی توانیم این حجم از فروش نفت را داشته باشیم زیرا کشورهای تحریم کننده به خصوص امریکا برای اینکه بتواند چانه زنی بیشتری کند به راحتی تحریم ها را برنمی دارد. پس عدد ۲.۳ میلیون فروش بشکه نفت در روز که در بودجه ۱۴۰۰ آمده به راحتی تا خرداد همان سال تحقق پیدا نمی‌کند و اگر ما از تیرماه نفت را در بازارهای بین الملل بفروشیم در سه ماهه دوم بلافاصله تمام تحریم ها برداشته نمی‌شود و ما می بایست مشتری های خود را در بازارهای بین المللی پیدا کنیم؛ یعنی به این سرعت ما نمی‌توانیم نفت خود را بفروشیم.

پس به سرعت ما نمی‌توانیم به چنین عددی برسیم. برای سال ۱۴۰۰ فروش یک میلیون و ۵۰۰ بشکه در روز محتمل ‌تر است هاشمی با اشاره به نقش نفت در بودجه ۱۴۰۰ گفت: اگر میانگین فروش نفت در سال آینده طبق لایجه بودجه ۲.۳ میلیون بشکه در روز باشد ما در ۶ ماهه نخست سال این عدد را نخواهیم داشت و ما در بهترین شرایط۱ میلیون یا ۱میلیون ۲۰۰ بشکه در روز صادرات داشته باشیم.

پس در واقع ما باید روی ۲ الگوی دیگر فکر کنیم؛ یا الگوی ۱ میلیون ۵۰۰ بشکه یا یک میلیون بشکه در روز، که در مجلس هم تعدادی از نمایندگان معتقد هستند که بیشتر از یک میلیون بشکه در روز نمی‌توانیم صادر کنیم. پس ناگهان به عدد ۲.۳ میلیون بشکه محقق نخواهد شد و یک میلیون و ۵۰۰ بشکه در روز محتمل تر است که مرکز پژوهش های مجلس هم به همین عدد رسیده است و هر عدد بشکه نفت هم در لایحه بودجه ۴۰ دلار در نظر گرفته شده و جا دارد که تا ۵۰ دلار هم افزایش داشته باشد.

بودجه ۱۴۰۰، هفت و نیم درصد وابسته به نفت می‌شود این کارشناس اقتصادی یادآور شد: میزان وابستگی ایران به درآمدهای نفتی در سال ۹۳ حدود ۳۹ درصد بود که این وابستگی به نفت بوده است و سال ۹۴ حدود ۳۸ درصد بوده، سال ۹۵ به ۲۸ رسیده، سال ۹۶ هم ۳۲ و نیم درصد، سال ۹۷ به ۳۴ درصد رسید و دقیقا از سالی که تحریم ها شدید می شود و برجام به صورت یک طرفه از طرف آمریکا نادیده گرفته می شود یعنی سال ۹۸ وابستگی به نفت به ۱۰ درصد می رسد و سال ۹۹ به ۶ درصد می رسد و تصور بر این است که اگر یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز فروش نفت داشته باشیم بودجه ۷ و نیم درصد وابسته به نفت می شود. پس با این برآورد می توان گفت که بودجه ۱۴۰۰ نفتی نیست که این ۷ و نیم درصد هم چیز زیادی نیست و کشورهای پیشرفته هم تا ۱۰ درصد بودجه آنها به منابع اولیه است.