نرخ ارز یکی از مهمترین شاخصهای اقتصادی کشور است و به دلیل وابستگی بخشهای مختلف به این متغیر، با نوسان آن در بازارهای مختلف شاهد موجی از تغییرات قیمتی هستیم. وضعیت امروز اقتصاد ایران به صورت مستقیم متاثر از همین متغیر مهم اقتصادی است. متاسفانه تاثیرگذاری نرخ دلار در اقتصاد به حدی است که بیشتر برنامهریزیهای اقتصادی و حتی لایحه بودجه، براساس درآمدهای دلاری بسته میشود. این وابستگی در دهههای گذشته ایجاد و بدون برنامه پیش رفته و امروز به بالاترین حد خود رسیده، به طوری که در صحبتهای عامیانه مردم هم این نرخ دلار است که مورد گفتوگو قرار میگیرد. این وضعیت باعث شکنندهتر شدن برنامهریزیهای اقتصادی کشور میشود. یکی از اقدامات و وعدههایی که بانک مرکزی داده کاهش نرخ و کنترل نوسانات ارز است. بانک مرکزی گفته میتواند نرخ ارز را با برنامه خود کاهش دهد و بر همین اساس هم احتمالا نرخ ارز سال آینده از کانال ۲۲ و ۲۳ هزار تومان پایینتر خواهد آمد و وارد کانال ۲۰ و یا ۱۹ هزار تومان میشود، شفافنبودن برنامههای دولت و مسئولان اقتصادی نگرانی مردم را از وضعیت اقتصادی سال آینده بیشتر میکند.
با توجه به وضعیت بازار ارز، اقدامات بانک مرکزی را در کنترل نرخ ارز چطور ارزیابی میکنید؟
وضعیت بازار در اقتصاد ایران ارز وابسته به منابع ارزی کشور است و هر زمانی منابع ارزی کشور رو به بهبودی باشد، امکان کنترل قیمت ارز از سوی بانک مرکزی وجود دارد. اینکه برخی این ایده توهم را مطرح میکنند که دولتهای مختلف تمایل به افزایش قیمت ارز یا تامین منابع ریالی برای پوشش کسری بودجه خودشان از کانال افزایش نرخ ارز دارند، بهنظرم این ایده توهم یک ایده بدون منطق بوده و قابل دفاع نیست. ما شاهد بودیم هر زمان منابع ارزیمان محدود شده، قیمت ارز افزایش یافته و هر زمانی وضعیت منابع ارزی تا حدودی بهتر شده، قیمت ارز یا کاهش پیدا کرده یا در عددی تثبیت شده است. یعنی لزوما این نیست که قیمت ارز کاهش پیدا کند. بهعنوان مثال از سال ۹۲ به بعد شاهد بودیم که قیمت ارز روی عدد سه هزار و ۳۰۰ تومان تا ۳۵۰۰ تومان نوسان محدودی داشت. دوباره به تحریمها برخوردیم و مسائل کمبود منابع ارزی پیش آمد و قیمت ارز دوباره افزایش یافت و به ۳۲ هزار تومان هم رسید ولی با فروکش کردن شدت تحریمها و کاهش انتظارات تورمی و احتمال بهبود منابع ارزی در وضعیتهای آینده، قیمت ارز دوباره کاهش پیدا کرد و حالا در محدوده ۲۳ و ۲۴ هزار تومان در نوسان است.
این همه نوسان در اقتصاد آن هم به دلیل نوسانات ارزی به چه دلیل است؟
باید گفت که مسائل بیرونی اثر معنیداری بر قیمت ارز میگذارد و متاسفانه در بحث قیمت ارز اقتصاد ایران بیشتر به شوکهای بیرونی متصل شده است. چون اقتصاد ایران درونزا نیست و درونزا نبودن اقتصاد ایران موجب شده که شوکهای بیرونی یعنی میزان صادرات نفت، تحریمهای بانکی، میزان کاهش یا تشدید تحریمها کاملا بر قیمت ارز تاثیر بگذارد. دلیل آن هم این است که اقتصاد ایران دلاریزه است. وقتی در اقتصادی ۷۰ درصد از مواد اولیه و قطعات آن به دلار متصل است، این اقتصاد به صورت کامل به تکانههای بیرونی متصل خواهد بود و عوامل داخلی سهم اندکی را در اقتصاد ایفا میکنند. هر چقدر اقتصاد درونزاتر باشد، تاثیرپذیری اقتصاد ایران و ارز از مسائل بیرونی کمتر خواهد شد.
قیمت ارز در آینده چه تغییراتی خواهد داشت؟
به نظرم این موضوع بستگی به این دارد که چه میزان از شدت تحریمها در آینده کاسته خواهد شد، بحث مذاکرات به چه سرانجامی خواهد رسید، میزان صادرات نفت در ماههای آینده چه مقدار خواهد بود، الان گزارشهایی وجود دارد که نشان میدهند صادرات نفت ما به محدوده یک میلیون بشکه افزایش پیدا کرده است، در یک برههای صادرات نفت ما به زیر ۳۰۰ هزار بشکه هم رسیده بود و اینها بخش از مباحثی هستند که منابع ارزی ما را تحت تاثیر قرار میدهند. از طرفی آزادسازی منابع بلوکه شده ما در عراق، کره جنوبی و ژاپن بسیار مهم است چرا که میتوانند تاثیرگذار بر تعیین قیمت ارز باشند. موضوع دیگر از سرگیری خود مذاکرات است که میتواند انتظارات تورمی را کاملا مهار کند و قیمت ارز به حدود ۱۹ تا ۲۰ هزار تومان کاهش پیدا کند ولی مساله مهم این است که بانک مرکزی باید تلاش کند در یک نرخ و قیمت مشخصی، دلار را تثبیت کند. منظور از تثبیت این است که باید بتواند نوسانات آن را کنترل کند و اجازه ندهد قیمت از یک محدودهای بالاتر یا پایینتر برود. مهمتر از قیمت دلار تثبیت قیمت دلار است، خود بالا و پایین رفتن قیمت دلار موجب میشود که سرمایهگذاری کاملا تحت تاثیر این موضوع قرار بگیرد و نااطمینانی را افزایش دهد. بانک مرکزی باید به یک نتیجهای برسد که در سال آینده اوضاع به چه شکلی خواهد شد و براساس منابع ارزی ما بتواند قیمت دلار را در یک محدوده تثبیت کند؛ مثلا در محدوده ۱۹ تا ۲۰ هزار تومان. طبیعتا هر چقدر وضعیت منابع ارزی ما رو به بهبود باشد، میتوانیم امیدوار باشیم وضعیت نرخ ارز در سالهای آینده کاهش یا تثبیت بیشتری را داشته باشد. این وضعیتی است که در اقتصاد ایران وجود دارد طبیعتا عوامل داخلی هم میتوانند تاثیرگذار باشند، تفاوت تورم داخلی و خارجی، وضعیت صادرات غیرنفتی، ساماندهی واردات، کنترل قاچاق و اقتصاد ایران هم میتوانند در قیمت دلار تاثیرگذار باشند ولی برای سال آینده عوامل بیرونی همچنان سهم بیشتری را خواهند داشت و هرچقدر وضعیت منابع ارزی ما بهتر و بیشتر شود دست بانک مرکزی برای کاهش یا تثبیت نرخ ارز در یک محدوده خاصی بازتر خواهد شد.
- منبع خبر : آرمان
Friday, 29 March , 2024