هادی حق‌شناس تحلیل‌گر مسائل اقتصادی

تحریم‌های جدید، شامل بانک‌ها و موسسات پولی و مالی است که در تجارت خارجی ایران نقش آنچنان تعیین‌کننده‌ای نداشتند. اساس تجارت ایران با بانک‌های بزرگی بود که در سنوات گذشته شاهد تحریم آنها بودیم و اصل تجارت کشور صادرات نفت بود که با تحریم‌های سنگین فروش آن متوقف شد. به عبارت ساده‌تر، اگر فرض کنیم قبل از این موسسات مالی، چه مقدار از اقتصاد ایران تحریم شد، به جرات می‌توان به رقمی بالای ۹۰ درصد اشاره کرد.

زمانی‌که ما در واردات مواد غذایی و دارویی آنچنان دچار مشکل می‌شویم که همین چند ماه گذشته سوئیس اعلام آمادگی می‌کند که دارو به ایران ارسال کند، بیانگر اوج رذالت آمریکایی‌هاست که فشار حداکثری را پیش‌تر از اینها بر اقتصاد ایران تحمیل کرده‌اند. شاید بتوان تحریم‌های جدید را بیشتر به خاطر جو روانی دانست که برمبنای آن دولت آمریکا می‌خواهد فضای تحریم را همچنان گرم نگه دارند، در حالی‌که تحریم قسمت‌های اصلی تجاری ما همچون بخش‌های کشاورزی، نفت، کالاها، نقل و انتقالات پولی و تحریم اشخاص، از اردیبهشت سال۹۷ آغاز شده است.

اینکه آمریکایی‌ها به شورای امنیت مراجعه می‌کنند و قصد دارند از مکانیزم ماشه برجام به شکل یک طرفه استفاده کنند، نشان‌دهنده آن است که ایالات متحده همه کار کرده و بالاتر از این نداریم. نکته اصلی آن است که آمریکایی‌ها بیشتر به دنبال فضاسازی و ایجاد جو روانی هستند تا بتوانند پیش از انتخابات از این تحریم‌ها استفاده تبلیغاتی کنند.

البته این به معنای آن نیست که ما عوارض تحریم را نمی‌بینیم، بلکه به وضوح می‌توان معضلات فشار بر تجارت ایران را دید. اما همانطور که در مناظره‌های دو کاندیدا و معاونان آنها مشاهده کردیم، یکی از موضوعات اصلی ایران است و این طبیعی است که ترامپ با هر ابزاری و قانونی قصد دارد اثبات کند که فشار حداکثری بر اقتصاد ایران تاثیرگذار بوده است و ایران را به میز مذاکره خواهد کشاند.

تردیدی وجود ندارد که هر تحریمی اثر منفی خود را بر بازار خواهد گذاشت، اما مساله اصلی، مشکلاتی است که در صادرات نفتی و غیرنفتی ما ایجاد شده است و آثار تحریم‌های چند روز اخیر نسبت به گذشته اندک خواهد بود. به عقیده من، بخش عمده‌ تکانه اصلی تحریم‌ها در اقتصاد ایران تخلیه شده و البته متاسفانه مساله کرونا هم عامل مهمی در پیش‌آمد وضعیت امروز است. به نظر می‌رسد در نیمه دوم سال هم نوسانات محدودی در بازارهای مالی خواهیم داشت، البته این مهم می‌تواند از اتفاقات سیاسی هم تاثیر بپذیرد.

به عبارتی دیگر، اقتصاد به مرور در حال تعدیل است و خودش را با شرایط جدید تطبیق می‌دهد، اما ذکر این نکته ضروری است که هرگونه گشایش تجاری یا بازگشت به روال عادی پیش از کرونا به‌خصوص با کشورهای همسایه، مانند، عراق، ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس، اثر مثبت دارد و به آرام‌شدن جو بازارهای مالی و دارایی کمک بسیار و در صورت ایجاد روابط دوباره شرایط به سمت بدتر میل نخواهد کرد.