در بازار بین بانکی، بانک‌ها و موسسات اعتباری جهت تامین مالی کوتاه‌مدت و ایجاد تعادل در وضعیت نقدینگی خود، با یکدیگر معامله می‌کنند. به عبارت دیگر این بازار برای استقراض و سپرده‌گذاری کوتاه‌مدت در بین بانک‌هاست. طبق گزارش بانک مرکزی، نرخ سود بازار بین بانکی در مهرماه از ۱۴ تا ۲۲درصد، بالاتر رفته و به حدود ۲۳ درصد نزدیک شد که بر اساس گفته تعدادی از مسئولان این رقم بار دیگر به ۲۰درصد بازگشته است. به اعتقاد برخی تحلیلگران چنین امری می‌تواند این پیش‌زمینه را ایجاد کند که با فرض افزایش این رقم نرخ سود سپرده هم بیشتر خواهد شد و این در حالی است که خیلی از کارشناسان افزایش سود سپرده را عاملی برای بیشتر شدن نرخ تورم می‌دانند که همین امر می‌تواند مشکلات متعدد اقتصادی را برای کشور به دنبال داشته باشد و بالعکس کاهش و کنترل آن، بار تورم اضافی را از دوش اقتصاد بر می‌دارد. نکته قابل تامل دیگر بحث اتکا به درآمدهای نفتی در بودجه سال آینده است که صاحب‌نظران اقتصادی بر این باورند دولت باید در بودجه سال آتی، تکیه به نفت و پیش‌بینی قیمت آن را نادیده بگیرد و نظام بودجه‌ریزی را تغییر دهد. به عبارت دقیق‌تر اخذ مالیات و واگذاری شرکت‌های دولتی در بازار سرمایه می‌تواند یک راهکار عالی برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی باشد. این در حالی است که دولت می‌تواند با حمایت صحیح و هوشمندانه از بازار سهام، نقدینگی سرگردان موجود در جامعه را به سمت و سوی مناسبی هدایت کند.

به نظر شما آیا مدیریت نرخ سود بین بانکی می‌تواند راهکار مناسبی برای کاهش نرخ تورم باشد و از کدام جهت می‌توان آن را مهم دانست؟

باید اذعان کرد، در حال حاضر انتظارات تورمی کاهنده در جامعه شکل گرفته است. به عبارت دقیق‌تر انتظار آن است که با روی کار آمدن رئیس جمهوری دموکرات جدید آمریکا و وعده‌های او، دارایی‌ها و منابع ارزی بلوکه شده ایران در کشورهایی مثل عراق، کره جنونی و ژاپن آزاد شود و در حالت کلی با کاهش شدت تحریم‌ها، قیمت دلار افت کند و احتمالا در یک دوره زمانی کوتاه‌مدت نرخ ارز پایین‌تر می‌آید. باید اشاره کنم با مفهوم کاهش انتظارات تورمی، اصولا باید ما امیدوار باشیم به کاهش نرخ بهره بین بانکی و به تناسب آن نرخ سود بانکی؛ هرچقدر این دو مورد کاهش یابد، می‌توان امیدوار بود که یکی از عوامل رشد نقدینگی کنترل شود. چراکه افزایش نرخ سود بانکی عامل مهمی در رشد نقدینگی است و هرچقدر کاهنده شود از بار نقدینگی و تورم کاسته می‌شود. به عبارت دقیق‌تر زمانی که نرخ سود بین بانکی بالا می‌رود، به این مفهوم است که از یک طرف سود بالاتر به سپرده‌ها داده می‌شود که موجب افزایش نقدینگی در اقتصاد خواهد شد و می‌تواند به رشد تورم دامن بزند، در ضمن زمانی که نرخ سود تسهیلات بالا می‌رود، تامین مالی را برای بنگاه‌ها بالاتر می‌برد و افزایش آن هم هزینه‌های تولید بیشتری را برای بنگاه به دنبال دارد. در مجموع یکی از متغیرها برای رونق تولید، خروج از رکود و کاهش رشد نقدینگی، پایین آوردن نرخ سود سپرده‌‌ها و تسهیلات است.

نظر شما درباره پیشنهاد ارز ۱۱ هزار تومانی و نفت ۴۰ دلاری در لایحه بودجه سال آینده چیست؟

یکی از ایرادات مهم نظام بودجه‌ریزی ما آن است که چون بودجه را وابسته به درآمدهای نفتی می‌کنیم، بالاجبار باید هم قیمت نفت را پیش‌بینی کنیم و هم برای نرخ دلار نیز عدد بیاوریم. از طرف دیگر یکی از مشکلات اصلی آن است که، سازمان برنامه و بودجه که هدفش صفر کردن وابستگی به درآمدهای نفتی است، لازم نیست برای آن پیش‌بینی یا عدد بیاورد. به عبارت دقیق‌تر متدولوژی فعلی همان رویه ایراددار گذشته است، یعنی دوباره بگوییم تعدادی بشکه صادرات نفت خواهیم داشت و این نیاز به پیش‌بینی قیمت طلای سیاه و دلار دارد و نشان‌دهنده آن است که نگاه مسئولان برای بودجه سال آتی، همچنان وابستگی به درآمدهای نفتی است. به نظر من دولت و مجلس باید بتوانند وابستگی که در مقطع فعلی تا حد بالایی کاهش پیدا کرده است را برای سال آینده تداوم دهند؛ یعنی بودجه را کاملا ریالی و مبتنی بر درآمدهای مالیاتی، اوراق بدهی و فروش بنگاه‌های دولتی بر بازار سرمایه ببندند و از یک طرف نفت هم کنار گذاشته شود. ممکن است سال آینده بازهم در صادرات نفتی دچار مشکلاتی شویم. از طرفی هر زمان که نفت را در بودجه گنجادیم، ناگزیر بودیم تا قیمت آن عددگذاری و در ضمن برای دلار هم نرخی تعیین کنیم، در عین حال همانطور که اشاره کردم، نگرش دولت آن است که در بودجه سال آتی هم درآمدهای نفتی را ببیند.

تحلیل شما از وضعیت فعلی بازار سرمایه چیست و آیا می‌توان به روزهای آتی امیدوار بود و بورس را محل مناسبی برای کنترل نقدینگی دانست؟

به جرات می‌توان گفت در حال حاضر بهترین فرصت برای ورود پول و افزایش سرمایه‌گذاری در بازار سهام فراهم شده است. طبیعاتا بازارهای دارایی موازی دیگر همچون ارز، طلا و سکه رونده کاهنده‌ای دارند و تنها بازاری که می‌تواند محل امنی برای جذب نقدینگی باشد، بازار سهام است. تاکید می‌کنم از یک طرف هم بهترین فرصت برای دولت است تا با یک مدیریت بهینه نه با انجام خطاهایی که در سه ماه اول سال مرتکب شد، زمینه را برای رشد بورس و جلب نقدینگی مهیا سازد. در حال حاضر بورس مستعد به رونق رسیدن دوباره است و نیاز دارد تا مدیریت و حمایت عالی و عمیق‌تر کردن بازار، آرامش خوبی در آن حاکم شود و پیشروی کند؛ به طوریکه می‌تواند روزانه بیش از دو تا سه هزار میلیارد تومان از نقدینگی را جذب کند و در یکی دور روز گذشته دیدیم پس از یک افت زیاد بازار سهام توانست بیش از هزار میلیارد نقدینگی را جمع‌آوری کند و و اگر این رقم بالاتر رود قطع به یقیق می‌توان امیدوار بود نقدینگی صرف بهترین حوزه‌ها شود و به تبع آن اثرات تورمی فروکش می‌کند.