محمدرضا آذین

تغییر ساعت در ابتدای هر سال که حداقل از آغاز دهه ۷۰ موضوعی عادی برای شهروندان ایرانی بود، اولین بار پس از ریاست جمهوری احمدی نژاد به چالشی جدی در کشور تبدیل شد. احمدی نژاد تنها یک سال پس از رسیدن به ایستگاه پاستور بود که تصمیم گرفت ساعت را در ابتدای سال ۱۳۸۵ تغییر ندهد و به این ترتیب به یک بدعت دست زد، بدعتی که در همان سال بدون برنامه ریزی قبلی با هزینه های را بهمراه داشت، هزینه‌ای که آنقدر چشمگیر و جدی بود که مجلس وقت را به واکنش واداشت و در نهایت نیز مجلس با تصویب قانون، تغییر ساعت تابستانی در روز اول فرودین هر سال را به قانون تبدیل کرد. قانونی که در نهایت این بار توسط مجلس یازدهم که نزدیک به جریان اقتدارگراست لغو شد و بدعتی که یکبار احمدی نژاد گذاشته بود به مدد دولت و مجلس به قانونی تازه در کشور تبدیل شد.

طرح تغییر ساعت کاری ادارات از ۱۵ خرداد سالجاری آغاز شده است. در همین مدت کوتاه مشکلات زیادی را برای کارمندان به وجود آورده است. این تغییر ساعت کار برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی عنوان شده است. اماسووال اینجاست که طرح مورد نظر چقدر جوانب مربوط به آن کارشناسی شده است؟ این طرح چه میزان صرفه جویی در ۸۰ هزار مگاوات شبکه برق کشور دارد؟ چرا حل این مشکل را در جامعه ۴ میلیونی کارمندان دیده می شود و چرا این مشکل هرسال لاینحل به سال بعد حواله می شود؟

 بسیاری از افراد شاغل دارای فرزند هستند، مدارس تعطیل شده است اما تکلیف والدینی که فرزندان خود را به مهد کودک می‌سپارند چیست، این تغییر ساعت کاری چقدر می‌تواند در روند زندگی آنها تغییر ایجاد کند، اینکه بسیاری از ادارات و مراکز دولتی فاقد مهدکودک‌های متمرکز هستند و والدین مجبورند بچه‌هایشان را در مهدکودک‌های دیگر ثبت نام کنند، باعث بروز چه مشکلاتی می‌شود. مساله اینجاست که دولت بدون در نظر گرفتن چنین مشکلاتی طرح تغییر ساعت کلی کشور را به تغییر ساعت کاری تبدیل کرده اما جوانب آن را در نظر نگرفته است.

روانشناسان نیز اذعان دارند چنین تغییر ساعتی می‌تواند بر روح و روان افراد تاثیر منفی بگذارد. در واقع کل سیستم زندگی فرد دچار تحول می‌شود. با توجه به اینکه بسیاری از افراد مسافت‌های قابل توجهی را باید از محل زندگی تا محل کار خود طی کنند، ساعت بیدار شدن آنها به ۴ تا ۴ و ۳۰ دقیقه صبح می‌رسد. از سوی دیگر هر فرد باید به‌طور منظم بین ۷ تا ۸ ساعت خواب کافی داشته باشد. این تغییر ساعت چقدر می‌تواند میزان خواب مفید افراد را کاهش دهد؟  بی‌توجهی به چنین مسائلی در نتیجه تصمیم‌های غیر کارشناسی می‌تواند کارایی افراد را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

مساله صرفه جویی در مصرف انرژی بسیار مهم است یا مد نظر قرار دادن سلامت جسمی و روحی افراد مهم تر است و باید به آن توجه کرد. اگر کارمندان موفق نشوند ساعات خواب و بیداری خود را با ساعات کار خود منطبق کنند، احتمال افزایش نارضایتی شغلی بین برخی از آنان افزایش و نرخ ساعات مفید کاری آنان کاهش پیدا می‌کند. به این ترتیب میزان کیفیت خدماتی هم که ارایه می‌دهند به طرز چشمگیری پایین خواهد آمد. از سوی دیگر ارباب رجوع ادارات معتقدند تغییر در ساعات ادارات دولتی باعث می‌شود مجبور باشند برای رسیدن به وقت اداری حتما یک روز کامل از شغل خودشان مرخصی بگیرند تا بتوانند پیش از ساعت ۱۳ کار خود را انجام دهند.

نکته پایانی این است این طرح از فروردین ماه سالجاری در هیات دولت مطرح و تصویب  شده است اما ما شاهد هستیم از زمان اجرا تا کنون چندین بار بخشنامه های متفاوت از سوی سخنگوی دولت اعلام شده است. دائما این طرح دستخو ش تغییرات و مقاومتهای مختلف دستگاهها قرار گرفته است. این بی نظمی ها و عدم ثبات مصوبات دولت خود مکملی بر اثرات روانی طرح های ناپخته بر روند روزمره زندگی مردم است که تماما نشان از آن است هیچ گونه کار کارشناسی و کمیته تخصصی بر تغییرات برای روند زندگی مردم وجود ندارد . تمامی  اینها موجب می شود همکاری مردم در کمبودهای انرژی برای همکاری با دولت به مقاومت و عدم اطمینان به تصمیمات آتی ختم شود.