وحید شقاقی‌شهری اقتصاددان

موضوع کنترل نرخ ارز ارتباط چندانی به بانک مرکزی ندارد، چراکه سهم بانک مرکزی کمتر از ۳۰ درصد است،‌ باید آدرس درستی را در مورد نرخ ارز بدهیم به این دلیل که مهم‌ترین وزارتخانه‌هایی که در کنترل قیمت دلار سهم دارند وزارت نفت و صنعت، معدن و تجارت هستند. اولین وزارتخانه صمت است که سهم بسیار برجسته‌ای در کنترل قیمت ارز دارد، چراکه صادرات غیرنفتی، مدیریت و ساماندهی واردات، توسعه صادرات غیرنفتی، جلوگیری از واردات کالاهای غیرضرور و لوکس با این وزارتخانه است. وزارت نفت هم به نحوی مسئولیت صادرات نفت و مشتقات نفتی را برعهده دارد و بخشی هم قاچاق کالاست که دستگاه‌های نظارتی و مبارزه با قاچاق کالا و ارز باید ایفا کنند. سهم بانک مرکزی فقط در سیاست‌گذاری متغیرهای پولی مانند رشد نقدینگی و ‌پایه پولی و تزریق ذخایر ارزی به بازار ارز است. آقای همتی، رئیس کل بانک مرکزی، گاهی با صحبت‌هایش آدرس اشتباه می‌دهد و همین اشتباه دادن آدرس برای بانک مرکزی مشکل‌ساز می‌شود. تا زمانی‌که وزارتخانه‌های صمت و نفت وظایف خود را در قبال موضوعاتی که برعهده دارند انجام ندهند با اتخاذ سیاست‌های پولی و استفاده از ذخایر ارزی نمی‌توان بازار ارز را برای مدت طولانی کنترل کرد، چراکه همانطور که گفتم این سیاست‌ها سهم اندک و حدود ۳۰درصدی در وضعیت بازار ارز دارند. کنترل نرخ ارز نیازمند اقدام بین دستگاهی یعنی وزارت صمت و نفت و بانک مرکزی و سایر وزارتخانه‌هاست. مسئولیت شورای هماهنگی اقتصادی، شورای عالی اقتصاد، شورای هماهنگی سران قوا و … همین است که بتوانند هماهنگی‌های لازم را انجام دهند. ما زمان زیادی را از دست داده‌ایم یعنی به‌عنوان مثال توسعه صادرات غیرنفتی نیازمند برنامه‌ریزی و اختصاص زمان زیادی است و نمی‌توان یکباره به صورت دستوری صادرات غیرنفتی را افزایش داد. به همین دلیل نیازمند زمان‌بندی و برنامه‌ریزی مشخص و مدونی هستیم. از طرفی در بخش‌هایی نظیر واردات کالاهای اساسی و مبارزه با قاچاق کالا و انضباط مالی در دولت نیازمند اقدامات عاجل هستیم چراکه برای این موارد می‌توان در کوتاه‌مدت و میان‌مدت تصمیماتی گرفت. هر چقدر هم شدت تحریم‌ها کمتر و صادرات نفتی و غیرنفتی ما تاحدودی افزایش یابد، می‌توان به کاهش قیمت دلار امیدوار بود، البته بحث بیماری کرونا هم مهم است و هرچقدر ما بتوانیم در مهار این بیماری موفق‌تر عمل کنیم صادرات غیرنفتی به کشورهای همسایه سرعت خواهد گرفت. اینها همه موانعی هستند که باعث کاهش میزان و سرعت صادرات غیرنفتی یا واردات کالاهای اساسی و مواد اولیه شده است. در این میان باید با صادرکنندگانی که تخطی کرده و ارز صادراتی خود را به سیستم ارزی کشور برنگردانده‌اند برخورد شود، چراکه صادرکنندگان از یارانه‌های کشور استفاده و صادرات می‌کنند به همین دلیل نیازمند ساماندهی و نظارت در این باره هستیم.