تهاتر یا مبادله پایاپای تهاتر، پایاپای یا Barter، معامله کالا با کالا است. به عبارت دیگر تهاتر ابزاری برای تبادل کالاها میان مردم است که از زمان‌های بسیار گذشته متداول بوده است.

دکتر محمدرضا ناری ابیانه

تهاتر یا مبادله پایاپای نوعی معامله به حساب می‌آید که فرد در مقابل دریافت یک کالا، کالایی را به طرف مقابل خود تحویل می‌دهد. با این که پس از به وجود آمدن سیستم پولی و انجام معاملات با اسکناس، سکه و پول، معاملات تهاتری بسیار کاهش یافت؛ اما همچنان از آن در مبادلات استفاده می‌شود و قوانین مختلفی برای این نوع معامله‌ ایجاد شده است. در این مقاله به تعریف و توضیح معاملات تهاتری می‌پردازیم.

تهاتر یا مبادله پایاپای تهاتر، پایاپای یا Barter، معامله کالا با کالا است. به عبارت دیگر تهاتر ابزاری برای تبادل کالاها میان مردم است که از زمان‌های بسیار گذشته متداول بوده است.

در گذشته‌های دور و زمانی که پول به معنی امروز وجود نداشت، افرادی برای رفع نیازهای خود و دریافت کالا و محصولات، به تبادل آن‌ها می‌پرداختند. به این معنی که محصولاتی که مالک آن بودند یا در کار خود تولید کرده بودند را برای دستیابی به سایر محصولات با هم عوض می‌کردند. به این کار تهاتر یا مبادله کالا می‌گویند.

در این نوع معامله پول وجود ندارد بلکه دو کالا با ارزش‌های تقریباً یکسان جایگزین می‌شوند. کاربرد این نوع معامله در هر دوره‌ای متفاوت بوده است. در زمانی که پول به معنای رسیدهای اعتباری با ارزش وجود نداشت و مردم از کالاها یا طلا و نقره برای انجام مبادلات خود استفاده می‌کردند، تهاتر رونق بسیاری داشت.

در واقع تهاتر یا معامله پایاپای را می‌توان جزو قدیمی‌ترین روش‌های معامله در دنیا دانست که با ظهور پول و ایجاد سیستم‌های پولی مختلف، مبادلات تهاتری نیز به ‌تدریج کمتر به کار گرفته شد. امروزه همچنان با وجود ابزارهای مختلف برای انجام معامله، به دلایل متعددی از تهاتر استفاده می‌شود. برای این که یک معامله تهاتر در نظر گرفته شود، باید به این نکته توجه کرد که در انجام معامله نباید از واسطه یا ابزار معاملاتی مانند پول، سکه، طلا و سایر کالاهای با ارزشی که جایگزین پول هستند، استفاده شود. برای مثال در صورتی که فردی خانه خود را با خودروی شخص دیگری (با ارزش برابر) عوض کنند، معامله تهاتر صورت گرفته است.

در حالت کلی‌تر، تهاتر کردن به معنی انجام معامله‌ای است که در آن هیچ یک از دو طرف نتوانند ادعا کنند که مانده‌ای نزد دیگری دارند. برای مثال در صورتی که دو نفر همدیگر را در مورد موضوعی متهم کنند، به اصطلاح می‌گویند که آن‌ها تهاتر کرده‌اند. یا این که فردی مبلغی به شخص دیگر بدهکار باشد و در مقابل، شخص طلبکار به همان میزان به این فرد دین داشته باشد. در این صورت بدون این که پرداخت و دریافتی صورت گیرد دو نفر می‌توانند دیون خود را تهاتر کنند.

در حالت دیگر ممکن است لزوماً در معامله تهاتر، مبادله کالا با کالا انجام نشود. برای نمونه سایتی با سایت دیگر توافق کند تا محصولات یکدیگر را در سایت‌های خود تبلیغ کنند. در این حالت کالایی مبادله نشده است اما یک معامله تهاتر انجام شده است. بنابراین می‌توان در حالت کلی به این معامله، پایاپای نیز گفت.