خبرگزای مهر_گروه جامعه: توسعه حمل و نقل عمومی یکی از شاخص‌های مهم رضایت مردم و همچنین شاخص‌های شهرنشینی پایدار و مطلوب است. گسترش سامانه اتوبوسرانی به عنوان یکی از «شریان‌های حیاتی» شهر امروزی از جمله مطالبات و اولویت‌های شهروندان است. آمارها نشان می‌دهد شرکت واحد اتوبوسرانی تهران تا پایان دوره چهارم شورای شهر با دارا بودن ۲۴۱ خط اتوبوسرانی و هزار و ۶۰ دستگاه مینی بوس با ۳۰ خط مینی بوسرانی به شهروندان تهرانی خدمت رسانی کرد.

بر این اساس تا پایان دوره چهارم مدیریت شهری تعداد ۶ هزار و ۲۶۸ اتوبوس در خطوط ناوگان شهری به کار گرفته شدند که از این میان به تفکیک ۲ هزار و ۴۲۲ اتوبوس تک کابین دیزل، ۲ هزار و ۶۶۹ اتوبوس تک کابین گاز سوز، هزار و ۱۱۰ اتوبوس دو کابین دیزل، ۶۳ اتوبوس دو کابین اشکودا برقی و ۴ اتوبوس سه کابین هیبرید دیزلی برقی بودند.

با توجه به برنامه پنج ساله دوم و طرح جامع حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، تعداد اتوبوس‌های مورد نیاز جهت ارائه سرویس مطلوب به شهروندان تا پایان سال ۱۳۹۶ باید به رقم ۸ هزار و ۲۵۳ می‌رسید. در سال ۱۳۹۷ تعداد ۹ هزار و ۵۳ اتوبوس نیاز شهر بود که در دوره پنجم مدیریت شهری محقق نشد و در افق ۱۴۰۴ نیز رقم ۱۱ هزار اتوبوس برای رفع نیازهای شهری پیش بینی شده است.

هوشمندسازی ناوگان اتوبوسرانی تهران همزمان با دوره چهارم شورای شهر در دستورکار قرار گرفت که در این راستا اقداماتی چون نصب ۷۶۲ دستگاه مانیتور در ایستگاههای اتوبوس، نصب برنامه زمان بندی اعزام اتوبوس‌ها در مبادی و ایستگاههای خطوط، راه اندازی سامانه مسیریاب جهت اطلاع رسانی به موقع به شهروندان در انتخاب مسیر مناسب، راه اندازی سامانه پیامکی ۲۰۰۰۱۱۱ جهت اطلاع از زمان رسیدن اتوبوس به ایستگاه و کاهش میزان انحراف از برنامه زمان بندی از ۳۰۰ دقیقه در روز به ۴۰ دقیقه در هر خط صورت گرفت.

خرید و نوسازی ۳۰۰۰ اتوبوس بدون حمایت دولت در دوره قبلی

تا قبل از سال ۱۳۸۹ برای جایگزینی اتوبوس‌های فرسوده و جبران کمبود ناوگان، اتوبوس‌های جدید از دو طریق با واسطه (دولت) و مستقیم (شهرداری) خریداری می‌شد اما از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۶ هیچ‌گونه اتوبوسی از محل اعتبارات سالیانه دولت به شرکت واحد تحویل نشد و در دوره مدیریت قبلی نوسازی ناوگان صرفاً محدود به خرید مستقیم شهرداری بود به طوری که بدون حمایت دولت ۳ هزار اتوبوس خرید و نوسازی شدند. اما در دوره پنجم مدیریت شهری نیز علی رغم همسویی دولت و شورای شهر هیچ اتفاق مثبتی در حوزه افزایش ناوگان اتوبوسرانی و پرداخت سهم دولت اتفاق نیفتاد.

این نگاه عدم حمایت جدی دولت در حوزه حمل‌و نقل عمومی بارها محل مناقشه شورای شهر و دولت بود به گونه‌ای که محمد علیخانی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران اعلام کرد که «حمل و نقل عمومی از سوی دولت رها شده است» و محسن هاشمی رئیس شورای شهر نیز اذعان داشت: «باید این کار در این دولت تا حدی انجام شود تا لااقل در دولت‌های بعدی ادامه آن پیگیری شود. انتقاد بنده به نگاهی است که به یارانه سوخت تعلق می‌گیرد، اما به حمل‌ونقل عمومی یارانه‌ای از سوی دولت تعلق نمی‌گیرد و با وجود نظر مساعد همه، دولت اقدامی در این زمینه انجام نمی‌دهد.»

کمبود ناوگان از یک سو و فرسودگی اتوبوس‌ها از سوی دیگر نیاز به روزرسانی این ناوگان شهری را دوچندان می‌کند. این در حالی است که مدیریت شهری دوره پنجم کارنامه قابل دفاعی در این حوزه نداشت و حتی شیوع کرونا این کمبود را عیان‌تر نمود. به طوری که به گفته محمود ترفع مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران «در حال حاضر ۳۵۰۰ دستگاه از اتوبوس‌های شرکت واحد فرسوده هستند و این آمار فرسودگی روز به روز بیشتر می‌شود».

ایجاد و توسعه سامانه اتوبوس‌های تندرو از دیگر اقدامات دوره مدیریت شهر تهران در دو دوره گذشته بود که در این راستا ۱۰ خط اتوبوس تندرو (بی. آر. تی) در ۱۹۵ کیلومتر و ۳۴۴ ایستگاه راه اندازی شد. آمارها نشان می‌دهد از بین حدود ۴ و نیم میلیون مسافر روزانه، حدود ۲ میلیون نفر (نزدیک به ۵۰ درصد جابجایی) توسط ۱۷/۷۱ درصد ناوگان اتوبوسرانی انجام می‌شود و بیش از ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار مسافر نیز توسط شبکه خطوط تندرو شهر تهران جابجا می‌شوند.

خطوط بی. آر. تی با حجم جابجایی حدود ۵۰ درصد از جابجایی روزانه شرکت واحد اتوبوسرانی تهران، با توجه به ایجاد سرعت در جابجایی، رعایت زمان بندی و صرفه اقتصادی و با بهره گیری از اتوبوس‌های نو مطابق با استانداردهای جهانی، با استقبال بسیار شهروندان روبرو بوده که این امر نمایانگر تأثیر آن در زندگی روزمره شهروندان است.

این در حالی است که با وجود نیاز شهر و شهروندان، طی ۴ سال گذشته و با وجود اتمام دوره پنجم نیز تعداد خطوط اتوبوس تندرو هیچ گونه افزایشی نداشت و اقدامی برای راه اندازی خط جدید بی آر تی به ناوگان حمل و نقل شهری صورت نگرفت.

به نظر می‌رسد؛ جبران عقب گرد دوره اخیر در زمینه افزایش ناوگان حمل و نقل عمومی مستلزم تقویت سامانه اتوبوسرانی برای ارتقای شاخص‌های توسعه پایدار شهر تهران است که تلاش مضاعف منتخبین مردم در دوره ششم مدیریت شهری را می‌طلبد.