فروش نفت منوط به پذیرش FATF

اتکای بودجه ۱۴۰۰ به فروش ۳/۲ میلیون بشکه نفت در سال آینده از جمله موضوعاتی است که مورد بحث، تحلیل و انتقاد کارشناسان در حوزه‌های مختلف اقتصادی قرار گرفته بود و بر همین اساس هم کمیسیون تلفیق بودجه مجلس، ‌در اصلاحیه‌ای این سقف فروش را تا ۵/۱ میلیون بشکه در روز کاهش داد تا کمی‌ واقع‌بینانه‌تر و دست یافتنی‌تر به‌نظر برسد، اما با این حال به دلیل تغییرات بازار و همچنین تغییر رفتار مشتریان نفتی، ایران کار سختی برای بازگشت به این بازار خواهد داشت. من‌جمله اینکه هنوز تحریم‌ها برقرار هستند و خیلی از مشتریان نفتی ایران هم در مدت نبود ایران در بازار از سایر کشورها نفت مورد نیازشان را تامین کرده‌اند و همین موضوع می‌تواند بازگشت ایران به بازار نفت را کمی‌ سخت‌تر و طولانی‌تر کند. ضمن اینکه هنوز برجام و تحریم‌ها وضعیت مشخصی ندارند.

کمیسیون تلفیق سقف فروش نفت در بودجه ۱۴۰۰ را از دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه به یک‌ونیم میلیون بشکه تقلیل داد، با توجه به وضعیت بازارهای جهانی و عدم حضور ایران در این بازارها، آیا این میزان نفت در سال آینده قابل فروش است یا نه؟

ما تجربه دوره قبل تحریم‌ها را داشتیم که در آن زمان صادرات نفتی ایران که خیلی کم شده بود پس از برداشتن تحریم‌ها سریعا به بالای دو میلیون بشکه در روز رسید. این امکان در آن زمان وجود داشت، در حال حاضر به دلیل موضوع بیماری کرونا و کاهش تقاضا برای نفت، ‌ممکن است مشکلات جدیدی هم ایجاد شده باشد. از سوی دیگر موضوع واکسن و اینکه همه فکر می‌کنند رشد اقتصاد جهان در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ برمی‌گردد و مصرف نفت به همان حدود ۱۰۰ میلیون بشکه در روز می‌رسد، احتمال اینکه ایران بتواند به سرعت به جایگاه قبلی خود برگردد، وجود دارد. ولی تحقق این اتفاق شرایط دیگری هم نیاز دارد و این مسائل دیگر مسائل سیاسی روز است. یعنی باید تحریم‌ها برداشته شود و همه به برجام عمل کنند. از طرفی باید FATF هم عملی شود، چراکه اگر نفت هم بفروشیم و پول آن را وارد نکنیم، مشکلی برطرف نخواهد شد. همین الان هم مشکل انتقال پول نفت‌های قبلی را داریم و پولمان در کشورهای عراق و کره جنوبی و بعضی کشورها مانده است. اینها شرایطی است که اگر برطرف شود امکان دارد همین میزان یک‌ونیم میلیون بشکه و حتی بیشتر تا دو میلیون بشکه در روز نفت بفروشیم.

آیا می‌توان گفت که همه تصمیمات براساس احتمالات اتخاذ شده است؟

بله همه تصمیمات بر مبنای احتمالات گرفته شده است و حتی بودجه هم بر اساس احتمالات بسته می‌شود؛ یعنی میزان تقاضای نفت در جهان را پیش‌بینی می‌کنند.

اگر ایران بتواند این میزان از نفت را بفروشد چه تاثیری در اقتصاد خواهیم دید؟

مساله فروش نفت یا قیمت نفت و اینکه چقدر پول گیر دولت می‌آید؛ کاملا به توسعه اقتصادی مربوط می‌شود به شرطی که درست مصرف شود. مثلا گفته می‌شود که در زمان احمدی‌نژاد که درآمد نفتی شاید در تاریخ نفت ایران هم بی‌سابقه بوده است، گشایش‌های زیادی انجام نشد که می‌توانست صورت بگیرد و این امر بستگی به این دارد که این درآمد به چه شکلی و در چه جاهایی هزینه شود.

اگر این میزان فروش نفت که به‌عنوان درآمد کشور محسوب می‌شود محقق نشود،‌ باید منظر چه پیامدهایی باشیم؟

مثل دفعات قبل که نتوانستیم نفت بفروشیم چه اتفاقاتی افتاد؟ در این دوره هم همان اتفاقات خواهند افتاد! یعنی دچار کسری بودجه خواهیم شد و به همین دلیل هم بخشی از پروژه انجام نخواهد شد و بالاخره باید از هزینه‌ها کاسته شود.

در سال‌های گذشته برای جبران کسری بودجه از بودجه عمرانی برداشت می‌شد بازهم این اتفاق می‌افتد؟

متاسفانه در همه ادوار تاریخ ایران این مساله وجود داشته که بودجه عمرانی اولین ضربه را می‌خورد ولی این اتفاق ثابت شده‌ای است که این کار می‌تواند توسعه اقتصادی کشور را به تاخیر بیاندازد و اگر این بودجه‌های عمرانی در جایی که باید هزینه شوند، نشوند توسعه کشور لطمه ‌خواهد دید و توسعه اقتصادی محقق نمی‌شود.

نمی‌شد که سقف نفت را پایین‌تر بست و با بازاریابی بازار نفت را نسبت به میزان فروش تعیین کرد؟

اگر فروش نفت پایین بسته شود؛ بودجه عمرانی را چطور باید تامین کرد؟ نمی‌توان از بودجه جاری کسر و به بودجه عمرانی اضافه کرد؟

این حرف کاملا درست است،‌ هزینه‌هایی در بودجه وجود دارد که به هیچ وجه قابل توجیه نیستند که همه درباره آن می‌دانیم، اگر هزینه‌ها به صورت جدی کاهش یابند، در این صورت می‌توان این هزینه‌ها را در جهت عمرانی و آبادانی کشور استفاده کرد ضمن اینکه می‌توانند حتی جایگزین درآمدهای فروش نفت هم شوند.

قیمت نفت حدود ۴۰ دلار بسته شده است،‌ پیش‌بینی از سال آینده چیست؟

اگر واکسن کرونا به صورت عام توزیع شود و اقتصاد جهانی رونق بگیرد، احتمال قیمت ۴۰ دلار و حتی بالاتر هم وجود دارد، البته فراموش نکنیم زمانی‌که ایران وارد بازار می‌شود ۵/۱ تا دو میلیون بشکه نفت بیشتر وارد بازار می‌شود، به‌رغم اینکه حدود ۱۰ میلیون بشکه از تقاضا به دلیل کرونا در گذشته کم شده بود؛ همچنان برای افزایش فروش وجود دارد که آن هم بستگی به این دارد که عوامل سیاسی و اقتصادی و تعامل با سایر کشورها و اوپک وجود داشته باشد تا همه مثل هم اضافه یا کم کنند.

با توجه به تمام تصویری که از اقتصاد ایران و جهان وجود دارد، فکر می‌کنید ایران در حوزه فروش نفت موفق باشد؟ با لحاظ اینکه برخی از کشورها به سمت کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی روی آورده‌اند.

همه این موضوعات وجود دارد و خیلی از کشورها سعی دارند تا انرژی فسیلی را با انرژی‌های تجدیدپذیر جایگزین کنند و این مساله زمان‌بر است و شاید بیش از یک دهه زمان ببرد و احتمالا در این مدت پیک مصرف نفت داشته باشیم. از آن به بعد هم که یکباره مصرف صفر نمی‌شود، به همین دلیل موقعیتی برای فروش نفت وجود دارد ولی ما نباید فکر کنیم که اگر ما الان نفتمان را نفروشیم می‌توانیم ۵۰ سال آینده را با نفت نگه داریم چراکه ممکن است مانند ذغال‌ سنگ مصرفی برای آن وجود نداشته باشد.