نمایندگان مجلس در جریان بررسی کلیات لایحه بودجه با تغییرات اصلاحی دولت برای سال ۱۴۰۰ کل کشور با ۲۱۱ ری موافق، ۲۸ رأی مخالف و شش رأی ممتنع از مجموع ۲۵۲ نماینده حاضر در صحن موافقت کردند. اصلاحیه لایحه بودجه ۱۴۰۰ قرار است طی این هفته و هفته آینده در کمیسیون تلفیق مجلس بررسی و بعد از آن برای تصویب به صحن علنی آورده شود، به‌نظر می‌رسد با اصلاحات صورت گرفته از سوی دولت و رعایت اصلاحیه‌های مجلس بودجه ۱۴۰۰ این بار بتواند رای اعتماد را از نمایندگان بگیرد، در این بین موضوع اساسی کارایی بودجه‌ای است که براساس تکیه بر نفت و مالیات بسته شده و البته با چاشنی خوش‌بینی ناشی از کاهش فشار تحریم‌ها می‌تواند کار‌آمد باشد یا نه.

تحلیل شما از اصلاحیه بودجه ۱۴۰۰ که به‌تازگی در مجلس کلیات آن رای بالایی هم آورد و تصویب شد؛ چیست؟

بخشی از عمده‌ اصلاحیه‌ای که دولت در لایحه بودجه سال آینده انجام داده، به افزایش مالیات برمی‌گردد، همچنین قرار شد که نیمه اول سال ۱۴۰۰ ارز ترجیحی همان ۴۲۰۰ تومان باشد و نیمه دوم سال تغییر کند. موضوع مهمتر بودجه عمرانی است که از ۱۰۴ هزار میلیارد تومان به ۱۰۹ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرد، بحث ۹۰ هزار میلیارد تومانی که در صف منابع عمومی نیامده ولی در لایحه بودجه بود یعنی یکسان‌سازی حقوق بازنشستگان سازمان تامین اجتماعی است که به ۱۲۵ هزار تومان افزایش پیدا کرد، در مجموع بخشی از اصلاحاتی که در کمیسیون تلفیق انجام شد، در این اصلاحیه لحاظ شد، در عین حال سقف بودجه عمومی از ۸۴۱ هزار میلیارد تومان به ۸۵۳ هزار میلیارد تومان یعنی حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرد که درواقع به‌رغم اینکه هم مالیات افزایش پیدا کرده بود ولی سقف فروش نفت از دو و نیم میلیون بشکه به یک و سه دهم میلیون بشکه رسید، قیمت نفت افزایش پیدا کرده و این افزایش منجر شده تا بخشی از فروش اوراق دارایی یا اوراق مالی کم و افزایش مالیات جایگزین شود. اینها مهمترین اصلاحاتی بوده که بخشی از آنها در کمیسیون تلفیق لحاظ شده بود که در لایحه اصلاحیه بودجه ۱۴۰۰ دولت لحاظ و باعث شد در صحن علنی رای بیاورد و فکر می‌کنم این لایحه در کمیسیون تلفیق هم مصوب شود و مجدد به صحن علنی برگردد.

با اینکه کلیات لایحه اصلاحیه بودجه رای آورد، باز هم نمایندگان معتقدند که ساختار اصلی بودجه باید اصلاح شود، آیا این امکان وجود دارد؟

قطعا هیچگاه ساختار بودجه در داخل مجلس اصلاح نخواهد شد و اگر بود در دو ماهی که از ۱۲ آذر تا ۱۴ بهمن بودجه در اختیار مجلس قرار داست، چرا اتفاقی نیفتاد؟ منظور از اصلاح ساختار این است که مصارف با منابع دولت یکسان‌سازی شود، منظور از منابع، منابع مربوط به مالیات و دریافتی حقوق گمرکی است. در هم همین لایحه بودجه تراز عملیاتی منفی ۳۲۰ هزار میلیارد تومان است که البته در اصلاحیه سه تا چهار هزار میلیارد تومان کم شد ولی در هر صورت حوزه ۳۰۰ هزار میلیارد تومان تراز منفی نشان از این دارد که اگر نیاز است اصلاح ساختاری صورت بگیرد باید در بخش مالیات‌ها باشد که آن هم زمان‌بر است.

فکر می‌کنید سال آینده این بودجه قابل اجراست؟

اگر روابط تجاری ایران به حالت عادی برگردد این لایحه دچار مشکل نخواهد شد ولی اگر روابط تجاری مانند سه سال گذشته باشد طبیعتا دچار مشکل خواهیم شد. با این فرض لایحه تدوین شده که هم کرونا در ماه‌های پایانی خودش است و هم تحریم‌ها؛ که اگر هر یک از این موارد به مشکل برخورد تراز عملیاتی منفی‌تر خواهد شد و این به معنای همان کسری بودجه‌ای است که در مورد آن صحبت می‌شود. ممکن است استقراض یا فروش اسناد خزانه افزایشی باشد.

راهکاری برای کنترل این وضعیت وجود دارد؟

فروش اموال، واگذاری امور به بخش خصوصی، جلوگیری از فرار مالیاتی و حذف معافیت‌های مالیاتی یک راهکار دائمی است که می‌تواند به این موضوع کمک کند.

با توجه به اینکه نظام جامع مالیاتی کشور همچنان راه‌اندازی نشده و فرار مالیاتی هم وجود دارد، بخشی از بودجه که به مالیات وابسته شده آیا می‌تواند تحقق پیدا کند؟

تحقق عددی که در لایحه بودجه درج شده امکان‌پذیر است و مشکلی هم وجود ندارد، منتها اینکه تراز عملیاتی کم شود، محل ابهام است.

برخی از پیش‌بینی‌ها در بودجه براساس رفع تحریم‌هاست، درحالیکه وضعیت تحریم‌ها هم مشخص نیست؛‌ آیا این تکیه بر آینده مبهم در بودجه اقدام درستی است؟

حتی در این صورت علائم نشان می‌دهند تحریم‌ها شدیدتر نخواهد شد و این است که می‌توان گفت بودجه قابل تحقق است،‌ از طرفی این موضوع تاثیر مثبتی در تراز عملیاتی بودجه سال آینده خواهد داشت.

با توجه به وضعیت فعلی اقتصادی، دولت آینده می‌تواند با این بودجه کشور را اداره کند؟

به‌نظرم حداقل تا نیمه اول سال ۱۴۰۰ مشکل خاصی در کشور وجود نخواهد داشت و تا آن زمان هم دولت جدید مستقر خواهد شد، ۳۲۰ میلیارد تومان از ۸۵۲ هزار میلیارد تومان مربوط به مالیات، ۲۰۰ هزار میلیارد تومان نفت و ۱۷۵ هزار میلیارد تومان هم مربوط به فروش اسناد خزانه و مابقی بقیه ردیف‌های بودجه هستند، هر اتفاق در بخش درآمدها بیفتد فروش اسناد خزانه و اموال دولت کاهشی خواهد بود.

دولت چقدر اموال برای فروش دارد و تا چه زمانی می‌تواند به این کار ادامه دهد؟

دارایی دولت فراوان است و تا زمانیکه بازار برای خرید آن کشش داشته باشد، می‌تواند این دارایی را بفروشد.

پیش‌بینی شما از شرایط ارز ۴۲۰۰ تومانی چیست؟ چطور باید اثرگذاری این ارز را تقویت کرد؟

ارز ۴۲۰۰ تومانی برای کالاهای اساسی ماندگار شد و این میزان نیاز ارز چیزی حدود پنج تا شش میلیارد دلار برای نیمه اول سال آینده است و بیش از این منابع ارزی در کشور وجود دارد و بنابراین در تامین ارز مشکلی وجود ندارد، اما اینکه این کالا با چه عددی به دست مصرف‌کننده برسد موضوع دیگری است. البته قرار شده این ارز در نیمه دوم سال آینده تغییر کند. به‌نظر می‌رسد که با این تغییر یکسان‌سازی اتفاق بیفتد و به سمت ارز تک‌نرخی حرکت کنیم که اگر غیر از این باشد، حتما رانت بزرگی در آن ایجاد خواهد شد.