بسیاری از کارشناسان و فعالان اقتصادی معتقدند شرایط فعلی اقتصادی به سبب رفتارهای هیجانی تحلیل‌پذیر نیست. به عبارت دقیق‌تر باید مدت بیشتری منتظر ماند تا نسبت به تحولات سیاسی و تاثیر آن بر جریان بازارهای مالی کشور اظهار نظر کرد. گفتنی است اخبار انتخابات آمریکا در چند روز گذشته منجر شده است تا قیمت ارز در دو روز اخیر روند کاهشی به خود بگیرد که این ارقام در مقطع کنونی قابل اعتماد نیست.

به همین منظور مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین، می‌گوید: «باید منتظر باشیم چند روزی بگذرد تا از میزان رفتارهای هیجانی کاسته شود، چراکه اکنون آمار دقیقی از مقدار معاملات نداریم. من معتقدم اگر تاثیرات سیاسی داخلی و بین‌المللی را از اقتصاد کشور برداریم، قطع به یقین ارزش ریال در مقابل ارزهای خارجی خیلی بیشتر است و بالاتر خواهد رفت.»

تحلیل شما از وضعیت فعلی بازار ارز با توجه به اخبار سیاسی اخیر و به طور مشخص انتخابات آمریکا چیست؟

به طور مشخص وضعیت فعلی قابل تحلیل نیست و در حال حاضر شرایط هیجانی بر بازار حاکم است. به عبارت دیگر بازار در شرایط کنونی نسبت به یک‌سری کنش‌های بیرونی، واکنش هیجانی نشان می‌دهد. علت آن هم مسائلی است که موجب شده تا بازارهای مختلف مالی و دارایی (مسکن، ارز، بورس، طلا) در یک سال اخیر به شدت و بدون هیچ منطق و دلیل اقتصادی افزایشی شده و ارزش پول ملی در مقابل آنها کاهش یافته است. منشا آن‌ هم سیاسی و تاثیر تحریم‌های آمریکا بود و طبیعی است زمانی‌که دولت ایالات متحده در حال تغییر است، مقداری از بازار که به دلیل ذکر شده افزایش یافت، روند کاهشی به خود بگیرد. یعنی طبیعی است بخش‌هایی که در گذشته انتظارات تورمی داشت و هیجانات منفی ناشی از آینده نامعلوم تصمیمات ترامپ بود، فروکش کند. اما برای اینکه بهتر به ماجرا نگاه کنیم و تصمیم بگیریم، باید منتظر باشیم چند روزی بگذرد تا از میزان رفتارهای هیجانی کاسته شود. چراکه اکنون آمار دقیقی از مقدار معاملات نداریم (اینکه آیا معامله‌ای انجام می‌شود یا اینها صرفا اعداد و ارقام است) من معتقدم اگر تاثیرات سیاسی داخلی و بین‌المللی را از اقتصاد کشور برداریم، قطع به یقین ارزش ریال در مقابل ارزهای خارجی خیلی بیشتر است و بالاتر خواهد رفت. یعنی بالعکس انتظار می‌رود نرخ ارز خارجی باید بیش از اینها نزولی شود و شرط آنهم همانگونه که اشاره شد، کاهش اثرات سیاسی بر اقتصاد داخلی است. اضافه برآن با تحولات اخیر آمریکا بخشی از بدبینی نسبت به آینده سیاسی، در حال تعدیل شدن است. در هر حال باید منتظر باشیم و ببینیم هیجان چه زمانی تمام می‌شود. من بسیار متاسف شدم از تصمیمی که هفته گذشته مبنی بر واردات با ارز متقاضی یا بدون انتقال ارز گرفته شد، دست بانک مرکزی را برای مداخله مثبت در بازار فعلی بست. چراکه تقاضای کاذبی ایجاد شده و سیاست‌گذار اصلی (بانک مرکزی) در شرایط کنونی می‌توانست از فرصت استفاده کند و ارزهای سرگردان با قیمت کمتر جمع‌آوری کند.

همانطور که گفتید بازار در شرایط فعلی مالامال هیجان است و نمونه‌ای از آن را در بازار سهام دیدیم. تحلیل شما از این وضعیت چگونه است؟

بازار سرمایه تا یکی دوسال گذشته، بازاری حرفه‌ای توام با رفتار منطقی‌تر بود. اما در مقطع زمانی کوتاهی تعداد از سهامداران از دو میلیون کد معاملاتی به بیش از ۱۰ میلیون کد افزایش یافت و همین امر منجر به رفتار هیجانی و عوام‌زدگی شد. یعنی در گذشته افرادی وارد بورس می‌شدند که الفبای آن می‌دانستند، در نتیجه برخوردهای آن با سایر بازارهای بالاخص ارز، متفاوت بود. با اضافه شدن تعداد سهامداران خرد در بازار سرمایه برخی رفتارهای عوامانه نامناسب به آن سرایت کرد. به طوریکه نمی‌توان تحلیل منطقی در زمان افت و خیز از آن داشت.

خبرهایی آمده مبنی بر اینکه میلیاردها دلار ثروت بلوکه شده در گمرک موجود است و به‌زودی آزاد می‌شود، به‌زعم شما تاثیر این اتفاق بر بازارها چیست؟

ترجیح من این است که در حال حاضر صبر و مدتی بعد درباره اموال مانده در گمرک صحبت کنیم. دو نکته در مورد کالاهای مذکور وجود دارد. بخشی از آن کالاهای اساسی است که مقامات مسئولی هستند که پس از بررسی محصولات فاسدشدنی همچون برنج، مصوبه‌های خوبی درباره آن بیرون آمد، به اضافه شخصی که کالاهای اساسی را با ارز ۴۲۰۰ تومانی آورده نباید نگران ترخیص باشد. به عبارتی سر و صدا بر روی همین کالاها بود و شرایط به گونه‌ای بود که بانک مرکزی تحت فشار قرار گیرد و به کالاها ارز تخصیص داده شود. نکته اصلی آن است که موضوع ما کالاهای اساسی نیست، بلکه سایر اقلامی است که در گمرک مانده و اینها چند بخش است. یک بخش کسانی هستند که از انبارهای گمرک به خاطر ارزان قیمت بودن نسبت به سایر انبارها استفاده می‌کنند. دوم اینکه مقررات ارزی و مصوبات اصلی بر آن بوده، که هر کس می‌خواهد کالا وارد کند باید دو کار انجام ده، یکی آنکه ثبت سفارش کند و دیگری که مکمل آن خواهد بود، دریافت کد رهگیری تخصیص ارز است. اگر هر کدام از آنها انجام نشود مشکل‌ساز خواهد بود. جای سوال است کالایی هم که در گمرک است و کد رهگیری نداشته از چه طریق وارد گمرک شده! به عبارت دقیق‌تر شخص مجاز به واردات نبوده و این کالاها مقررات اصلی را رعایت نکرده‌اند. تاکید می‌کنم صحبت من جدا از کالاهای اساسی است.

ورود این کالاها مستلزم آن است که طرف وارد کننده ارز بخرد، یعنی میلیاردها دلار تقاضای ارزی به عرضه ضعیف بازار وارد می‌شود. همچنین بخش مهم دیگر آن است که به همه واردکنندگان اعلام شده است تا زمانیکه که کد رهگیری نگیرند حق واردات نخواهند داشت و خیلی از آنها به مقررات قانونی تن داده‌اند. در مقابل درصد دیگری از افراد با لابی‌گری به قوانین توجه نکردند و اقدام به واردات کردند که این منجر به بروز مشکلات بسیاری می‌شود.