لایحه بودجه۱۴۰۰ مشکلات عدیده‌ای دارد و بسیاری از کارشناسان اقتصادی هم به این موضوع اشاره داشته‌اند، اما دولت با اصرار می‌خواهد بگوید که تمامی ردیف‌های بودجه براساس نیازهای توسعه کشور بسته شده است! یک نمونه آن هم این است که رئیس‌جمهوری در جلسه هماهنگی اقتصادی گفته است که بودجه ۱۴۰۰ با تاکید بر حمایت از معیشت مردم و سرمایه‌گذاری بسته شده ولی این موضوع از سوی متخصصان اقتصادی رد شده است.

لایحه بودجه ۱۴۰۰ براساس گفته رئیس‌جمهوری با تاکید بر حمایت معیشتی و سرمایه‌گذاری نوشته شده است،‌ آیا این نگاه در بودجه سال آینده وجود دارد؟

مجموع رشد نرخ بودجه عمرانی نسبت به نرخ رشد بودجه بسیار پایین‌تر است، از سوی دیگر هم این است که بودجه عمرانی، بودجه‌ای است که می‌تواند منجر به رشد کسب‌وکار در همه حوزه‌ها مانند سرمایه‌گذاری، تجارت، پیمانکاران، ساخت‌وسازها و… برای بخش خصوصی شود.

بودجه جاری شامل حقوق و دستمزد می‌شود و پیش‌بینی شده که دستمزد و حقوق هم ۲۵ درصد رشد داشته باشد؛ همه این ارقام از نرخ افت ارزش پول ملی نسبت به قیمت ارزهای خارجی پایین‌تر است؛ یعنی پارسال در این موقع دلار در بازه ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان بوده و امسال به ۲۵ تا ۲۶ هزار تومان رسیده و تقریبا ۱۰۰ درصد نسبت به اسفند سال ۹۸ ارزش پول ملی نسبت به دلار یا هر ارز خارجی دیگری کاهش پیدا کرده است.

پس وقتی قدرت خرید مردم به این میزان افزایش پیدا نکرده یعنی به میزان نرخ رسمی تورم هم بالا نرفته و بودجه‌های عمرانی هم اگر تخصیص پیدا کند که به اندازه نرخ تورم یا کاهش ارزش پول ملی نیست، نمی‌دانم مفاهیمی که درباره بودجه به‌کار برده می‌شود از کجا بیان می‌شوند، چرا که چیزهایی که می‌بینیم نشان‌دهنده کسادی و رکود بیشتر در سال آتی است.

مگر اینکه اتفاق سیاسی بیفتد و شرایط سیاسی کشور در دنیا تغییر کند و بتوانیم نفت بفروشیم و با ارز حاصل از آن مطابق چهار یا پنج دهه گذشته یعنی اوایل دهه ۵۰ تا امروز که با ارز نفتی توانستیم عیوب اقتصادی‌مان را بپوشانیم سال آینده هم بتوانیم چنین کاری را انجام دهیم.

اگر مشکلات تحریم حل شود می‌توانیم نفت بفروشیم وگرنه با اندازه‌هایی که الان در اقتصاد ما از جمله نرخ رشد، آمار بیکاری، تورم، رشد منفی اقتصادی وجود دارد، نشان‌گر روز خوشی در سال آتی نیست، با این‌حال از بودجه ۱۴۰۰ نکاتی مطرح می‌شوند که هنوز من متوجه نشده‌ام. حتما یکسری مشاور، وزیر و وکیل اقتصادی دراین باره به مسئولان مشورت می‌دهند.

سال آینده نرخ دلار ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان تعیین شده، این نرخ چطور و کجا ثبت شده است؟

۱۱۵۰۰ تومان نرخ چه نوع دلاری است؟! زمانی‌که این موضوع مطرح شد، گفتند دلیل آن را هم بیان می‌کنند! خب بگویند که چرا ۱۰۵۰۰ تومان یا ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان نیست؟ حتما باید یک دلیلی برای انتخاب این نرخ وجود داشته باشد و بگویند که این به جز نرخ تسعیر ارز در بودجه، دیگر کجا کاربرد دارد؟ یعنی قرار است واردات با این نرخ انجام یا ارز تک نرخی شود؟ به‌جای ارز ۴۲۰۰ تومانی بنشیند؟ ما هیچ چیزی درباره آن نمی‌دانیم.

نرخ ۱۱۵۰۰تومان چند وقت پیش قبل از اینکه در بودجه مطرح شود، توسط بانک مرکزی برای نرخ تسعیر به بانک‌ها اعلام کرده بود که این برای نرخ تسعیر هم با اما و اگرهایی مواجه است.

باید درباره انتخاب این عدد، توضیح لازم داده شود چون نمی‌توان یک عدد مجهول را به مردم اعلام کرد. اول اینکه منظور از ارز ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومانی چه ارزی است و جایگزین کدام نرخ‌های موجود خواهد شد؟ و دوم اینکه چگونه این اعداد را محاسبه کردند؟ مثلا چطور به ۴۲۰۰ تومان در آن سال رسیدند؟ چطور امسال به ۱۱۵۰۰ رسیدند؟ چطور ۱۰ سال پیش در دولت آقای احمدی‌نژاد به ۱۲۲۶ تومان رسیدند؟ ما هنوز هم درباره این نمی‌دانیم!

به‌نظر شما برای توسعه تولید ملی در بودجه ۱۴۰۰ امیدی هست یا نه؟

ما عادت کردیم هر سال وقتی به این زمان می‌رسیم از بودجه صحبت کنیم، هر سال هم همه پیش‌بینی می‌کنند که این بودجه کسری بزرگی خواهد داشت و پارسال هم تا ۳۰۰ هزار میلیارد تومان کسری پیش‌بینی می‌شد، امسال همین بودجه بالای ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار میلیارد تومان کسری خواهد داشت.

منابع تامین درآمد دولت بسیار ناپایدار است و سال‌های گذشته هم به همین شکل بوده است و هر سال این بحث‌ها وجود دارد و بعد از آن سمت هم هر سال هزاران ساعت وقت مجلس برای این موضوع می‌رود که بودجه‌ای را که دولت داده بررسی کند و نتیجه آن که تقریبا اواخر اسفند منتشر می‌شود، می‌بینیم آن چیزی که از فیلتر مجلس و … گذشته، با آن بودجه‌ای که دولت داده بین سه تا شش درصد تفاوت داشته است.

به‌نظرم این همه انرژی برای بودجه‌ای که نهایتا سه درصد قرار است تغییر کند، اتلاف انرژی و وقت مجلس و همه دست‌اندرکاران است.

نکته جالب این است با این همه زمانی که برای بودجه گذاشته و بحث می‌شود، در زمان تفریغ بودجه کسی سراغ آن نمی‌رود، در زمان تفریغ همین بودجه را دولت با انحراف‌های بسیار عجیبی هزینه کرده است و در آن زمان هیچکس نگران و حساس نیست، درصورتی‌که مهم نیست دولت چه می‌نویسد مهم این است که چه چیزی را اجرا می‌کند.

پس نباید خیلی به بودجه سال آینده امیدوار بود که تاثیر مثبتی برای اقتصاد داشته باشد؟

بودجه هم بخشی از روال اقتصادی کشور است و با سیاست‌هایی که می‌بینیم هیچ امیدی به بهبود وضعیت اقتصادی وجود ندارد، چراکه بخش بزرگی از مشکلات اقتصادی ما علاوه بر بیماری مزمن اقتصادی و همه اتفاقاتی که به صورت تاریخی در اقتصاد ما وجود دارد و شفاف نبودن آن که بودجه هم به همین شکل خواهد بود در برهه‌های مشخصی مانند سال‌های ۹۰ تا ۹۲ و ۹۳ و سال‌های اخیر ۹۷ تا امروز یک عامل اصلی باعث شده که صدای همه در اقتصاد دربیاید و آن تحمیل فشار سیاسی خارجی به ماست و تا این موضوع سیاسی حل نشود، اقتصاد ما به شرایط طبیعی خودش که تازه شرایط طبیعی نبوده برنمی‌گردد.