درآمد نیوز / تغییرات بازار ارز طی سالهای گذشته دو نکته را اثبات میکند؛ اول اینکه تغییرات در نرخها تکانشی و با چرخههای کوتاه مدت بوده و دوم اینکه، نرخ ارز در ایران بیشتر متاثر از متغیرهای فرااقتصادی (غیر اقتصادی) بوده است. یک حقیقت مهم این است که هموار چوب سیاست لای چرخ بازار مالی قرار گرفته و نرخها را متاثر ساخته است
نرخ دلار در ۱۴۰۲ به چه سمتی پیش خواهد رفت؟ آیا نرخ ارز افزایشی خواهد بود یا کاهشی؟ دلار بخریم یا اگر دلاری در دست داریم حالا زمان فروش است؟ اینها و بسیاری پرسشهای مشابه دیگر، مساله این روزهای محافل عمومی و خصوصی این روزهای جامعه ایرانی است. اگر بخواهیم بهتر روایت کنیم آینده نرخ ارز در سال جدید، دغدغه اکثریت قریب به اتفاق عموم جامعه است.
افزایش نرخ ارز طی سالهای گذشته، به ویژه در سال ۱۴۰۱، تاثیرات عمیقی را بر زندگی و معیشت شهروندان ایرانی بر جای گذاشت. حقیقت غیر قابل انکار این است که زندگی اکثریت قریب به اتفاق جامعه به بازار ارز گره خورده است. هر گونه تغییر صعودی یا کاهشی نرخ ارز تاثیرات شگرفی را بر بازارهای مالی بر جای خواهد گذاشت و ریزترین تا درشتترین حوزههای اقتصادی کشور را متاثر میکند.
به جرات میتوان مدعی شد، در مقطع کنونی مهمترین پرسش برای عموم جامعه این است که در سال ۱۴۰۲ چه اتفاقاتی در بازار ارز خواهد افتاد؟ بدون شک، پاسخ این پرسش آنقدر دشوار است که تنها میتوان به طرح فرضیات پرداخت، اما این امر بدین معنا نیست که هیچگونه پیشبینیای از وضعیت آتی بازار ارز داشت. تغییرات و رفتار بازار ارز در ایران، طی سالها و حتی دهههای گذشته به وضوح میتواند مبناهایی نسبتا دقیق را برای پیشبینی نرخ ارز به ما ارائه دهد. بر همین مبنا میتوان سه احتمال یا فرضیه را پیرامون آینده بازار ارز در ۱۴۰۲ ارائه کرد.
مشکلات بازار ارز باید برطرف شود
مرتضی افقه کارشناس مسائل اقتصادی طی گفت: «موضوع این است که تحریمها مداوم در حال ایجاد مشکلات جدید یا تشدید مشکلات پیشین اقتصاد ایران هستند. به عبارت سادهتر متغیر تاثیرگذار در اقتصاد ایران به ویژه بازار ارز همین تحریمها هستند که اقدامات داخلی هم نمیتواند مانع از آن شود. واقعیت این است که ما طی این چند دهه هیچ وقت یک اقتصاد قوی نداشتیم هر اتفاقی توانسته بر آن تاثیر منفی بگذارد؛ بنابراین الان هم نه دولت و نه بانک مرکزی کار خاصی نمیتوانند انجام دهند. نهایت این است که ارزهای خود را وارد بازار آزاد کنند و در آنجا به فروش برسانند. اما این هم یک راه حل موقتی است. زیرا ما ذخایر ارزی قوی هم نداریم و با توجه به تحریمها ورودی ارز به کشور بسیار محدود است.»
این استاد اقتصاد افزود: «به طور کلی تصمیمات داخلی بیشتر حکم یک دروازه بان دارد. یعنی صرفا میتوانند تلاش کنند که شدت نوسانات را کاهش دهند، اما نمیتوانند مانع از آن شوند یا روند آنها را معکوس کنند. در عمل هم طی یک سال گذشته ما شاهد بودیم که برنامهها و اقدامات دولتیها حتی در این راه هم موفق نبوده و الان هم حتی اگر یک ایده خوب داشته باشند، دامنه آن بسیار محدود خواهد بود از نظر دوام هم نمیتواند بلند مدت مفید باشد. ضمن اینکه دولت در تمام این مدت مدام وعده داده و عمل نکرده و همین موجب شده که سرمایه اجتماعی چندانی برایش باقی نماند، پس عملا گفتار درمانی راهکار مناسبی نخواهد بود.»
بدون fatf بازار ارز متشنج خواهد ماند
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه برخی امیدوار بودند با تغییر در مدیریت بانک مرکزی، تغییری در بازار رخ دهد، گفت: «اصلا نباید کسی گمان میکرد این تغییر میتواند کارساز باشد. زیرا به طور کلی ساختار و موقعیت اقتصادی ایران به نحوی است که هیچ مقام تصمیمگیرنده و اجرایی نمیتواند تاثیر گذار باشد. به همین دلیل است که عمدتا وقتی نگاهی به اقدامات و سیاستهای آنها میاندازید میبیند همه منفعلانه در جایگاه خود قرار گرفته اند. البته من خیلی هم آنها را مقصر نمیدانم. زیرا فرقی ندارد چه کسی کجا ایستاده است، مهم این است که ما از یک سو با تحریمهایی مواجه هستیم که فشار زیادی به اقتصاد میآورد و از سوی دیگر در لیست سیاه FATF قرار دادیم و اجازه نمیدهند ارز همین اندک مبادلاتمان هم به شکل معمول وارد کشور شود.»
افقه ادامه داد: «در کنار این مسائل باید انتظارت تورمی هم لحاظ کنیم. مشکلات سیاسی در داخل و خارج موجب شده است که مردم دیگر حس خوب و امیدواری به اوضاع اقتصادی نداشته باشند. به همین دلیل هم است که میبینید مردم ترجیح میدهند ریال خود را تبدیل به ارز یا طلا کنند تا به نحوی خودشان را نجات دهند و خیالشان راحت شود. در کنار این ما سرمایه دارانی داریم که به دلیل نگرانی از اوضاع سرمایههای کلان خود را تبدیل به ارز و بعد از کشور خارج میکنند. میخواهم بگویم که اقتصاد ایران اسیر یک متغیر خارجی و غیراقتصادی شده است؛ لذا تغییر مدیران تاثیری در ماجرا نخواهد داشت.»
این استاد اقتصاد در پایان تاکید کرد: «اینها موضوعات پیچیده و مبهم نیستند و هر فردی که ذرهای اقتصاد خوانده باشد میداند که مشکل از کجا میآید. اما موضوع اساسی این است که بسیار از مدیران از جمله شخص رئیس جمهور تجربه اجرایی ندارند. ضمن اینکه سکان کشتی اقتصاد هم در دست افرادی قرار گرفته که اصلا سواد لازم برای این کار را ندارند؛ بنابراین ابزاری هم ندارند که بتوانند کاری کنند و به همین دلیل فکر میکنند اگر اظهارات خوشبینانه و امیدوار کننده داشته باشند، میتوانند از شدت و حدت مشکلات و نوسانات اقتصادی جلوگیری کنند.»
- نویسنده : حسین جلیلی بال
Monday, 6 May , 2024