اقتصاد ایران در دوران پساکرونا می تواند رشد مثبت ۳ درصدی را تجربه کند

در ششمین وبینار”چشم انداز اقتصادایران” که با همت اتاق بازرگانی اصفهان برگزار شد، پروفسور محمدهاشم پسران، اقتصاددان برجسته و نامزد جایزه نوبل اقتصاد به تشریح وضعیت اقتصاد ایران و ترسیم مسیر بهبود پرداخت و تاکید کرد: اقتصاد ایران در دوران پساکرونا می تواند رشد مثبت ۳ درصدی را تجربه کند.

تنها نامزد ایرانی نوبل اقتصاد می‌گوید: اقتصاد ایران اقتصاد بزرگی در منطقه محسوب می‌شود؛ با توجه به وضعیت چین و آمریکا اگر بتواند روابط تجاری خودش را در منطقه به خصوص با دنیای عرب و کشورهای حوزه خلیج فارس عادی‌تر کند، می‌تواند منفعت ببرد. ولی باید آزادی عمل داشته باشد که با از بین رفتن تحریم این آزادی عمل هم ایجاد می‌شود.

پروفسور محمد هاشم پسران نامدارترین استاد اقتصاد ایرانی در جهان است، او در سال ۲۰۱۳ به عنوان تنها ایرانی نامزد دریافت نوبل اقتصاد انتخاب شد.

او دارای دکترای اقتصاد و استاد ‌تمام بازنشسته دانشگاه کمبریج، صاحب کرسی عالی اقتصاد جان الیوت در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و عضو پژوهشی پیوسته کالج ترینیتی کمبریج است.

او با اشاره به شرایط پاندومی کرونا و اثر آن بر اقتصاد ایران گفت: اثر پاندمی کرونا بر اقتصاد کشورهای مختلف از نظر عکس‌العمل آنها و شدت همه‌گیری این ویروس متفاوت بوده است.

در ابتدای دوره شیوع ویروس کرونا فرق زیادی نمی‌کرد که اقتصاد از چه شرایطی برخوردار است بلکه بیشتر به این بستگی دارد که سیاست‌های اتخاذ شده برای مقابله با آن و نوع رفتار مردم چگونه شکل گرفته و اجرا شدند.

در حالی که آمریکا و کشورهای اروپایی با داشتن منابع علمی، بهداشتی سرشار می‌توانستند بهتر عمل کنند ولی متاسفانه در این مورد تا به حال خوب عمل نکرده‌اند. این کشورها در ابتدای شروع شیوع ویروس کرونا فکر می‌کردند اگر شدیدا با کرونا مقابله کنند شاخص‌های اقتصاد تعدیل می‌شود و بیکاری ایجاد می‌کند که از نقطه نظر سیاسی مورد قبول نیست.

به جای این که با بیماری مقابله کنند با عواقب آن مقابله کردند. درواقع عدم اقدام به موقع و قاطعانه در بیشتر کشورها برای مقابله با کرونا برگشت اقتصاد به حالت عادی را به عقب انداخته است.

در برخی مسائل نیاز است که از همان ابتدا با جدیت بسیاری برخورد کرد، اگر این کار انجام نشود شاید در کوتاه‌مدت اقتصاد ضربه کمتری بخورد اما در بلندمدت آسیب‌های بیشتری را متحمل خواهد شد. به جز چین بقیه‌ی کشورها در موج‌های سوم و چهارم هستند و ایران نیز از این موضوع مستثنی نبوده است.

اگر درصد مبتلایان از طریق واکسیناسیون یا جلوگیری از تماس افراد کاهش پیدا نکند مطمئنا اقتصاد ایران نمی‌تواند به حالت عادی برگردد، البته اگر تحریم‌ها برداشته شود گشایش‌هایی صورت می‌گیرد.

اقتصادایران

و پاندومی کرونا

پسران می گوید: در ایران اگرچه وضعیت بهتر شده اما تعداد مبتلایان هنوز در سطح بالایی قرار دارد و می‌تواند بازگشت اقتصاد را به حال عادی برای شش ماه دیگر به عقب اندازد.

اگر درصد مبتلایان از طریق واکسیناسیون یا جلوگیری از تماس افراد کاهش پیدا نکند مطمئنا اقتصاد ایران نمی‌تواند به حالت عادی برگردد، البته اگر تحریم‌ها برداشته شود گشایش‌هایی صورت می‌گیرد.

نباید مساله کرونا را با مسائل قبلی ایران درهم‌آمیخت. اگر چه در ایران نرخ مرگ‌ومیر ناشی از کرونا از بسیاری از کشورهای دیگر بیشتر بوده که به نظر می‌رسد در این مورد سازمان بهداشتی ایران آمادگی کافی را نداشته است، اما در مقایسه با کشورهای اروپایی و کشورهای همسایه مثل ترکیه در مقابله با ویروس کرونا بد عمل نکرده است.

این گزاره درست است که سیاست‌های اقتصادی اتخاذ شده برای مقابله با آثار کرونا باید متفاوت باشد اما فقط به سیاست‌های اقتصادی مربوط نیست، بلکه به نظام اجتماعی، رفتار مردم و چگونگی سیاست‌های بهداشتی و خدماتی دولت نیز مربوط می‌شود.

احتمال افزایش مجدد تورم

محمد هاشم پسران، با اشاره به ظرفیت های موثر دررشد اقتصاد ایران مانند پتانسیل های گردشگری، جمعیت جوان و منابع سرشار طبیعی، گفت: اقتصاد ایران در طول ۴۰ سال گذشته می توانست رشد حدود ۴ درصدی را تجربه کند این در حالی است که اقتصاد جهان با تمامی شرایط حادث شده با رشد بیش از ۴ درصدی مواجه بوده است.

وی در ادامه گفت: تحریم های حادث شده در طول ۴۰ سال بر ایران از لحاظ دامنه وقوع در زمان های مختلف، نوع و طرز اجرا و تحریم های کشورهایی نظیر کوبا و آفریقای جنوبی متفاوت بوده است.

هاشم پسران، مهم ترین تاثیر تحریم بر اقتصاد ایران را بر حوزه صادرات دانست و افزود: تحریم بر نوسانات نرخ ارزبازارآزاد تاثیر زیادی می گذارد این در حالی است که نرخ ارز دولتی نوسان کمی را در زمان تحریم تجربه کرده است.

نامزد جایزه نوبل اقتصاد، نخستین مساله تورم ایران را مربوط به جهش ارز زمان ریاست جمهوری آیت اله هاشمی رفسنجانی دانست و تاکید کرد در این زمان جهش تورم، ارتباطی با تحریم ها نداشت. 

پروفسور هاشم پسران با بیان اینکه هیچیک از روسای جمهور ایران نتوانسته اند از ایجاد جهش ارزی در دولت خود جلوگیری نمایند، گفت: نرخ ارز آزاد در اقتصاد ایران، بسیار تعیین کننده تر از نرخ رسمی درمیزان تورم است.

وی تفاوت نرخ ارزآزاد و دولتی را در ایجاد رانت و بروز تبعات سیاسی و اجتماعی و کاهش اطمینان مردم به دولت تاثیرگذار دانست. وی با اشاره به اینکه اگر این روند تورمی ادامه یابد و گشایشی در تحریم ها نباشد، احتمال افزایش مجدد تورم وجود دارد، تصریح کرد: نرخ ارز با توجه به تورم ایجاد شده در کشور ایران مانند مسکن و خودرو، بسیار بالا نرفته است.

پسران با تاکید بر اینکه بررسی نمودارها و آمار سال های گذشته نشان می دهد که افزایش تورم و نرخ ارز فقط مربوط به آقای ترامپ نیست، تصریح کرد: کشورهای دیگری نیز در دنیا تورم های بالایی را تجربه کرده اند به عنوان مثال ترکیه در سال های ۱۹۸۸ تا ۲۰۰۶ میلادی تورم ۵۸ درصدی را تجربه کرد که در ایران ۲۰ درصد بود.

این نامزد نوبل اقتصادی با بیان اینکه تورم ایران در سال های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۵ میلادی حدود ۲۰ درصد و در ترکیه حدود هشت درصد بود، اضافه کرد: ایران باید تلاش کند تا مسئله تورم حل شود هرچند دوران حاضر بدلیل همه گیری بیماری کووید ۱۹ چندان برای این کار مناسب نیست.

وی همچنین با بیان اینکه ایران باید از موقعیتی که ترامپ از ریاست جمهوری امریکا، کنار رفته است استفاده کند و تا حدی مسائل سیاسی به حالت عادی تر برسد، اظهار داشت: ایران این موضوع را باید در نظر بگیرد که تحریم های امریکا بطور کامل از بین نمی رود و باید هزینه های آن را در نظر بگیرد اما اگر گشایش هایی در زمان حاضر صورت گیرد، ایران می تواند در آن جهت حرکت کند و جوانان نقش عمده ای در این زمینه دارند.

به آینده ایران

خوشبینماین اقتصاددان برجسته با اشاره به لطمات کرونا بر اقشار آسیب پذیر و فعالان اقتصادی بر ضرورت اعمال سیاست های حمایتی بیشتراز این اقشار تاکید کرد و افزود:هزینه کردن دولت برای کمک به واحدهای خسارت دیده، بسیار کمتر از هزینه تبعات اقتصادی ناشی از شیوع بیشتر این بیماری خواهد بود.

وی اعطای وام ۵ میلیارد دلاری از سوی صندوق بین المللی پول به ایران را بهترین امر در گشایش اقتصاد ایران و همچنین راهکاری برای تامین واکسن موردنیاز مردم دانست.

وی اضافه کرد: نباید فکر کنیم که با حل مساله تحریم مشکلات دیگر ایران و آمریکا حل می‌شود. مساله دیگر این است که چگونه با هم در شرایط صلح زندگی کنیم، نه این که فکر کنیم روابط ایران و آمریکا به حال عادی برخواهد گشت.

برای گسترش اقتصادی یک نوع سازش سیاسی بین‌المللی لازم است.

پسران ادامه داد: نسبت به آینده ایران به جهت نیروی جوان و آموزش دیده‌اش خوش‌بین هستم. این نیروی جوان می‌تواند اقتصاد را گسترش دهد بدون این که لزوما از خارج کمک زیادی بگیرد.

بنابراین نباید فرض کنیم که سرمایه خارجی لازم است. اگر ایران بتواند نفت و گاز بفروشد، پتروشیمی را گسترش دهد صنایع سبک را رشد بخشد و رشته‌های گردشگری و خدماتی را توسعه دهد می‌توان آینده روشنی داشته باشد.

نقش آفرینی

اتاق های بازرگانی

وی افزایش صادرات غیرنفتی کشورمان را از جمله تبعات مثبت تحریم ها بر اقتصاد ایران دانست و بر نقش مهم اتاق های بازرگانی در توسعه مشارکت بخش خصوصی دراقتصاد کشور تاکید نمود.

وی در ادامه با بیان اینکه در طی دوماه گذشته اقتصاد جهان در حال برگشت به وضعیت قبل از کرونا می باشد تاکید کرد: ایران برای حل مشکلات اقتصادی مجبور به حل مشکل تحریم و بیماری کرونا در کشوراست زیرا در دوران پسا کرونا اقتصاد جهان رو به رشد خواهد بود. وی همچنین بر ضرورت بهره مندی ایران از این فرصت جهانی و استفاده از رشد اقتصادی کشورهای مختلف دنیا بویژه کشورهای همجوار تاکید کرد.

این اقتصاددان تاکید کرد: بر اساس پیش بینی های صندوق بین المللی پول، اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۰ بسیار بهتر از چندسال گذشته بوده و می تواند رشد مثبت ۳ درصدی را تجربه کند.