هنگامی که در رسانه‌ها می‌خوانیم که فلان وزارتخانه، چند هزار میلیارد تومان به پیمانکاران خود بدهکار است، تصور شرایط نابسامان آن شرکت‌های پیمانکار- بستانکار که کم و بیش به همان اندازه به گروهی دیگر بدهی دارند، چندان دشوار نیست.
درآمد نیوز – محمدرضا ناری ابیانه ، هنگامی که در رسانه‌ها می‌خوانیم که فلان وزارتخانه، چند هزار میلیارد تومان به پیمانکاران خود بدهکار است، تصور شرایط نابسامان آن شرکت‌های پیمانکار- بستانکار که کم و بیش به همان اندازه به گروهی دیگر بدهی دارند، چندان دشوار نیست.
در ماه‌های اخیر، بنگاه‌های تولیدی برای وصول مطالبات خود، ناگزیر از توسل به شیوه‌هایی شده‌اند که گرچه در گذشته نیز کاملا ناشناخته نبوده، اما هرگز شدت و دامنه کنونی را نداشته است. یکی از شرکت‌های قطعه‌سازی که در شمال کشور فعالیت می‌کند، هر از گاه نماینده‌ای را به تهران می‌فرستد و به جای طلب خود تعدادی خودرو (معمولا وانت) دریافت می‌کند.
این خودروها با حدود ۱۰ درصد کمتر از قیمت بازار (و البته از قیمتی که شرکت بدهکار با او حساب کرده) به بنگاهی که در نزدیکی شرکت تولیدکننده اتومبیل واقع شده، تحویل داده می‌شوند و وجه آنها دریافت می‌گردد. پذیرش این شیوه دریافت مطالبات، البته خسارت‌بار است، اما گزینه دیگر، معطل ماندن مطالبات برای مدتی مدید و ایجاد اختلال جدی تر در روند تولید خواهد بود.
بر اساس گزارشات جراید، فعالان بازار خرما به شرکت‌هایی که تابستان گذشته به آنها جعبه و کارتن فروخته‌اند، پیشنهاد دریافت خرمای بسته‌بندی شده را به جای مطالبات‌شان می‌کنند. برخی شرکت‌های تولید کننده کنسرو، به طلبکاران خود (معمولا تامین‌کنندگان مواد اولیه) رب گوجه فرنگی یا کنسرو سبزیجات و کمپوت میوه تحویل می‌دهند.
استدلال آنها – که چندان هم بی‌اساس نیست – دشواری فروش ناشی از محدودیت بازار، واردات محصولات مشابه و ارزان‌تر خارجی و کمبود شدید نقدینگی است. فهرست این قبیل تسویه حساب‌های پایاپای متاسفانه محدود به نمونه‌های ذکر شده نیست.
در غالب این موارد، بنگاه‌های طلبکار ناگزیرند که محصولات دریافت شده را با تخفیف به عاملان فروش آن محصول واگذار کنند و زیان وارده را تقبل نمایند. برای لحظه‌ای تصور کنید که در قبال فروش مواد اولیه، یا حتی لوازم الکتریکی یا قطعات ماشین‌آلات به یک کارخانه کنسرو‌سازی، چند کامیون رب گوجه فرنگی یا کمپوت گلابی تحویل گرفته‌اید و می‌باید آنها را در بازاری که هیچ شناختی از آن ندارید، به پول تبدیل کنید.
به یاد داشته باشیم که پیدایش پول، به عنوان وسیله مبادله، در اصل به منظور تسهیل دادوستد و جلوگیری از دشواری‌ها و خسارت‌های معاملات پایاپای تحقق یافته است. اغلب نوآوری‌ها در عرصه پولی و بانکی نیز، به انگیزه کاهش هزینه مبادلات و به ویژه تسهیل دادوستدهای مدت دار و مطمئن، ابداع شده‌اند.
در دورانی که در اقتصادهای پیشرفته، رد و بدل شدن اسکناس و حتی چک بانکی، به گونه‌ای روزافزون جای خود را به تسویه حساب بر اساس قراردادهای مطمئن و با بهره‌گیری از شیوه‌های نوین و کارآمد بانکداری الکترونیکی داده است، این شیوه باستانی تسویه حساب، قاعدتا دلیلی جز ضعف سیاست‌های پولی و بانکی ما نمی‌تواند داشته باشد، درست همان طور که نرخ‌های بهره نجومی در «بازار آزاد»، نشانه‌ای از همین ضعف و ناکارآمدی است.
Friday, 26 April , 2024