محصولات ایرانی استاندارد جهانی ندارند

درآمد نیوز – آقاگلی ؛ شهریار دبیریان ، _ درخصوص بحث استاندارد ها ما در صنایع غذایی و حالا خود صنایع شیر ،استاندارد ها وقتی که تدوین می شود معمولا ان استاندارد بین المللی که در حقیقت تد می شود در جهان معمولا ان استاندارد بین المللی را می آورند و بر آن اساس الگو سازی میکنند و استاندارد ملی خودمان را مینویسند، ما در بحث صنعت لبنیات خیلی از موارد مان مطابق با استاندارد جهانی است  برخی از مواقع هم خیلی از مواردمان که سخت تر هم است یعنی ما مثلا در مقوله ی آفلاتوکسین که در شیر مطرح شده است ما نسبت به استاندارد های بین المللی ۵ برابر سختگیرانه تر است ،بر خلاف آن تصوری که وجود دارد ما در برخی استاندارد هایمان ، چون من در بالغ بر ۱۲۰ استاندارد ملی در زمینه لبنیات هم خدمت دوستان در مشارکتشان بودم واقعا دیدم در برخی از مواقع ما سختگیرانه تر عمل میکنیم .

+ آیا این سختگیری ها ضروری است؟

_ بله ، با توجه به موقعیت و باتوجه به سبد غذایی ،چون ما استانداردها را  بومی سازی میکنیم در حقیقت سازمان ملی استاندارد کاری که انجام می دهد این است و هدف عمده ی ان بحث سلامت جامعه است یعنی ما در هنگام استاندارد نویسی هم همکاران سازمان ملی استاندارد حضور دارند و هم همکاران سازمان بهداشت حضور دارند و هدف عمده هم در بحث استاندارد نویسی ان بحث سلامت ان ماده غذایی است ،یعنی در درجه اول خوشبختانه در این بحث کسی کوتاه نمی اید .

+ مگر در بقیه ی کشور های دنیا این سخت گیری ها به لحاظ رعایت بهداشت و سلامت شهروندانشان رعایت نمیکنند؟ و این تفاوتی که ما بومی سازی کردیم و سختگیری ها را بیشتر کرده ایم در چیست؟

_ با توجه به سبد غذایی چون یکی از عوامل مهمی است که در استاندارد نویسی در حقیقت نقش دارد ،بحث سبد غذایی است

که مثلا ما اگر بخواهیم مقایسه کنیم با کشور های اروپایی ، در کشور های اروپایی سبد غذایی که مصرف میشود با ما متفاوت است

ما مثلا در زمینه ی نان و غلات حدودا ۶ برابر استاندارد بین المللی مصرف میکنیم اما در بحث لبنیات مثلا حدود یک دوم تا یک سوم مصرف ما است ان سبد غذایی و ان فرهنگ و ادب و سنت مردم است که کمک می کند ،یعنی میاد به اینکه یک استاندارد نوشته شود و من خودم به یاد ندارم که استانداردی را در حقیقت نوشته باشیم که از استاندارد های بین المللی که ما داریم سختگیرانه تر باشد .

+ اگر بخواهید مواردی را نام ببرید که در مورد برخی از محصولات ان استاندارد ها خیلی سختگیرانه تر از استاندارد جهانی دارد و اعمال میشود چیست؟

_ مثل استاندارد آفلاتوکسین در خود شیر ، استاندارد کدکس بین الملل که استاندارد جهانی ما است ان عدد  نیمppb استو ما این استاندارد را دقیقا موقعی که استانداردش نوشته شد با نظری که وزارت بهداشت داشت و دقیقا توافق همه ی صنعت ،چون صنعت هم در جلسات حضور دارند و سازمان ملی استاندارد ،سازمان دامپزشکی کشور ، در حقیقت این ها همه در جلسه حضور دارند

این استاندارد با توجه به نظر وزارت بهداشت و موافقت سازمان ملی استاندارد و صنعت از نیم به یک دهم تغییر پیدا کرد ، یعنی ما حداکثرمان در حقیقت شد یک دهم ، ولی استاندارد بین المللی الان نیم است .

+ با این حساب چرا ما میبینیم که برخی از محصولات صادرات ایرانی برگشت میخورد با وجود اینکه شما میگویید در حوزه استاندارد اتفاقا خیلی سختگیرانه عمل میکنید ؟

_ یک سری عوامل دست به دست هم میدهند در حقیقت برای اینکه ممکن است محصول برگشت داده شود و یکی از دلایل عمده هم همان زنجیره ی انتقال است چون این ها در داخل کشور همه ازمایش شده اند در بحث زنجیره ی سرد و در بحث انتقالی که انجام میشود در شرایط گرم قرار میگیرند ،مثلا ما میگوییم که محصولات استریل در  دمای محیط بگذارند ولی دمای محیط تعریف دارد

مثلا دمای ۲۵ درجه نگهداری شود نه در درمای ۵۰ درجه

مثلا دمای بعضی استان ها ممکن است ۵۰ درجه باشد.

+ یعنی مشکلاتی که در مرحله ی ارسال داریم باعث بوجود آمدن این مشکلات است؟

_ بله بیشتر شامل این ها میشود چون در کارخانه مشکلی به وجود نمی آید ، چون قرنطینه و کنترل میشوند مخصوصا محصولات صادراتی که خیلی حساسیت هستند ، الان هم در خصوص صنعت لبنیات : الان صادرات به کشورهای اوراسیا مثل روسیه و قزاقستان و ….  که خیلی استاندارد های سختگیرانه ای هم دارند که الان ایران خیلی از شرکت هایش موفق شده اند این استاندارد را پاس کنند و در حقیقت صادرات به کشور روسیه هم میرود

+ آیا عودت این محصولات می تواند تهدیدی برای بازار های ما باشد؟

آیا راهکاری وجود دارد برای اینکه ما این موضوع را حل کنیم؟

_ صددرصد تاثیر دارد منتها برگشت هم اینطوری نیست که مثلا دوتا محصول می رود و یکی برگشت بخورد اتفاقا برگشت کم اتفاق میافتد مثلا ما خیلی میزان درصد برگشت  نداریم ،وقتی برگشت می خورد مثلا از ۱۰۰ مورد یا ۲۰۰ موردی که میرود یکی از آنها برگشت می خورد حتما روی بازار تاثیر می گذارد منتها این مورد خیلی تکرار نمیشود ولی مشخصا چه در بازار داخلی چه در بازار خارج محصولی برگشت داده شود یک پوئن منفی است بالاخره چه برای ان کارخانه و چه برای ان کشور تاثیرات منفی میگذارد

+ ما بعد از کرونا آیا تغییری در استاندارد ها داشته ایم؟ هم به لحاظ استانداردهای جهانی وهم در مورد خود ایران ؟

_ یک سری استاندارد ها را در زمان کرونا در حقیقت نوشته بوده اند، منتها نه استاندارد های خیلی زیاد ، بنده فقط میتوانم بگویم در طی پوران کرونا هم تماما استاندارد نویسی ها ادامه داشت به صورت غیر حضوری و مجازی یعنی بحث استاندارد نویسی متوقف نشد 

ولی استانداردی که مثلا خاص در رابطه با مثلا بحث لبنیات نبود چون واقعا نیازی بر این قضیه نبود ، منتها در کارخانه ها تمهیدات لازم در حقیقت انجام شد شاید یکی از مواردی که ما خیالمان راحت بود این بود که ما در تمام کارخانه های لبنی همه ی دوستانی که آنجا کار میکردند همه ماسک داشتند حالا چه قبل از کرونا چه بعد از کرونا و خیلی هم کنترل شده بود ولی  اینکه استانداردی بنویسیم که مثلا از سمت لبنیات بحث کرونا باشد ، خیر چنین استانداردی نوشته نشد ولی ما استاندارد نویسی در زما کرونا هم ادامه دادیم .

+ وقتی که یک سری از اتفاقات و اظهار نظر ها و مقاله ها را میبینیم در مورد چالش های استاندارد و امنیت در صنایع غذایی به عوامل و موارد متعددی برخورد میکنیم از جمله چالش های تکنولوژی در این صنعت و کامل نبودن قوانین و مقررات در حوزه استاندارد و تکانه های اقتصادی از جمله تورم در کاهش کیفیت و در دسترس بودن ،شما در بین این عواملی که اشاره می شود نقش کدامیک را برجسته تر میدانید ؟_ این ها همه در حقیقت تاثیر گذار هستند منتها من یک نکته را خدمت شما عرض کنم که الان از نظر بحث تکنولوژی در کارخانه های لبنی عموما از تکنولوژی های در حد اروپا استفاده میکنند .

+ جتی با وجود شرایط سخت و محدودیت ها و تحریم هایی که وجود دارد ؟

_ بله حتی باتوجه به این ها هنوز کارخانه های ما از تکنولوژی های جدید استفاده میکنند ،یعنی ان چیزی که در دنیا می آید در کارخانه های بزرگ لبنی هم میشود دید ،منتها قیمت این دستگاه ها گران شده است و قطعا تاثیر گذار است بالاخره این تحریم ها تاثیر گذار است ولی کارخانه ها از نظر بحث تکنولوژی چیزی کم ندارند ، من دوست داشتم که چون درمورد بعضی از موارد صحبت میشود و شایعاتی در صنعت لبنیات اتفاق میافتد برخی از دوستان و کارشناسان و متخصصانی که در صنعت غذا و لبنیات تخصصی ندارند ولی خب متخصص در جای دیگر هستند ممکن است صحبت هایی کنند و نگرشی داشته باشند ، به عبارتی بعضی ها زمانی که با انها صحبت میکردیم فکر میکردند که پاستوریزه شدن شیر در کارخانه ها هنوز توی پاتیل انجام میشود ، وقتی که یک کنفرانسی برگزار شد و ما این دوستان را به کارخانه دعوت کردیم و این ها دیدند ، باور نمیکردند و حقیقت را دیدند ما فرهنگ سازی صنعت شیر را فکر میکنم حدود ۳۰ الی ۳۵ سال است که بیشتر برای مدارس بود و فکر میکنم یک تغییری باید ایجاد کنیم اما نه اینکه کامل اشتباه کردیم ولی تغییری باید دهیم این است کهافراد متخصصی که در زمینه صنعت لبنیات درواقع تخصص ندارند را باید ببریم کارخانه ها را به انها نشان دهیم .

+ یعنی شما میگویید این چالش ها وجود دارند؟  ولی در عین حال حرکت هایی رو به جلو هم در مورد این حوزه وجود دارد

یعنی اگر برگردیم به ان چالش هایی که نام بردیم شما نقش کدامیک را برجسته تر میدانید؟

_ تکنولوژی که عرض کردم از نظر بحث ما تا اونجایی که الان صنعت لبنیات ، صنعتی است که به نسبت سایر صنعت غذا استرس بسیار زیادی دارد چون با کوچکترین کوتاهی که انجام شود یعنی مثلا یک تانک ۱۰۰ تنی شیر خراب میشود و غیر قابل استفاده میشود این در هیچ صنعتی به نسبت صنعت لبنیاتی نیست از نظر بحث تکنولوژی بالاخره چالش است نه اینکه نباشد ولی صنعت توانسته خودش را حفظ کند

+ تکانه های اقتصادی چقدر روی این صنعت اثر میگذارند؟

_بالاخره تکانه های اقتصادی وقتی که گران میشود مثلا شیر خام وقتی که گران میشود دیگر نمیشود محصول کران نشود چون حدود ۷۵ درصد قیمت محصول را در خقیقت شیر خام دارد و بعد از ان بحث های پتروشیمی و بحث های بسته بندی است،این ها همه  گران میشود و در حقیقت نمیشود خود محصول گران نشود و خب کارخانه تا یک اندازه ای میتواند حفظش کند و خب در حقیقت این مسئله وقتی که مثلا پنیر، ماست گران میشود این بر روی قدرت خرید مردم تاثیر گذار است .

+ با توجه به این چالش هایی که صنایع غذایی دارد ایا ایران اساسا میتواند با بازارهایی مثل بازهای اروپایی فکر کند ؟

_ بله میتواند ، درست است مشکلات زیادی داریم اما خوشبختانه برخی از کارخانه محصولات را برای اروپا میفرستند ، عرض کردم استاندارد های روسیه خیلی سخت است یعنی از خوراک دام شروع میشود تا دامداری و عرضم به خدمت شما که کارخانه های لبنی و بعد به مصرف کننده میرسد ،

استانداردهای بسیار سختی دارد که الان نزدیک به ۱۰ الی ۱۵ شرکت هستند که این مجوز را برای صادرات دارندبله در حقیقت برای بحث بازار های اروپایی میشود به این فکر کرد، چون  همه ی استاندارد بازارهای اروپایی را داریم و میدانیم به چه صورت است و  علی رغم اینکه یک تعداد از کارخانه ها هم ارسال هم میکنند منتها ممکن است محدود باشد ولی ان ها هم درحقیقت ارسال را انجام میدهند ولی روسیه کارخانه هایی که مجوز گرفته اند بستر ارسال را دارند و ارسال میکنند

بله این دور از تصور نیست ما دامداری هایی را داریم که باتوجه به تجربه ی ۳۱ ساله ام از نظر کیفیت شیر خامشان بسیار بالا هستند یعنی در حقیقت رقابت میکنند با کشور های اروپایی ، یعنی بار میکروبی بسیار پایینی دارند و کم هم نیستند از این دامداری های صنعتی که کار میکنند و زحمت میکشند چون دامداری هم صنعت بسیار سختی است .

+ خیلی از کارشناسان صنایع غذایی معتقد هستند که با وضعیت فعلی صنعت دام ممکن است که به وارد کننده ی شیر در صنایع لبنی تبدیل شویم حالا مشکلاتی که در این صنعت وجود دارد،عوارض این اتفاق چه چیزی میتواند باشد؟

_ بالاخره باید تمهیداتی داشته باشیم،چون این ها به هم ارتباط دارند چون مصرف سرانه باید بالا برود .

+دقیقا یکی از مشکلات اساسی در چند سال اخیر این است که مصرف سرانه شیر و فراوردهای لبنی کاملا کاهش پیدا کرده است.

_بله درست است ، مصرف سرانه وقتی پایین بیاید مشکلاتش ممکن است در آن لحظه دیده نشود و ما نمیتوانیم بگوییم الان در حقیقت سرانه مصرف صنعت پایین آمده و ببینیم الان مشکل چیست ،خیر ما در آن لحظه متوجه نمی شویم و ممکن است مشکلات ده سال آینده پدیدار شود ،با کوتاهی قد بچها و ضعیف بودنشان و پوکی استخوان و نرمی استخوان و….نمایان میشود.مصرف سرانه را هرطور شده است مسئولین باید به بالا ببرند .

+نکته ای که وجود دارد این است که با وجود اینکه سرانه مصرف پایین آمده به لحاظ وضعیت اقتصادی هم که شما در بخشی از صحبت هایتان اشاره کردید قیمت این محصولات روبه افزایش است و خب هم آینده ی این صنعت در خطر است و هم بر سلامت مردم اثر میگذارد ، چطور میشود برای این موضوع در واقع تدابیری انجام داد؟

_الان یک کار خوب را در حقیقت دوستان انجام دادند و صحبت کردند و قرار شد چون این یکی از راهکار هایی که باید در حقیقت انجام داد بحث احیای شیر رایگان مدرسه است،ما بیشترین جذب کلسیم خصوصا و حالا بحث های پروتئینی معمولا در سنین ۸ تا ۱۸ سالگی است، الان فردی که ۷۰سال است درسته که نیاز به کلسیم دارد منتها آن جذب را نسبت به سنین پایین تر ندارد ما باید فوکوس کنیم بر نسل جوانمان و بحث شیر رایگان را در مدرسه احیا کنیم و طی صحبت هایی که شده قرار است اجرا شود و در حقیقت اولین گام همین است و بعد مسئولین در بحث لبنیات باید به هر طریقی که فکر میکنند حالا یا به کارخانه دار ها یا به دامداران یارانه دهند چون شیر در حقیقت یک غذای کامل است و الان کاملا مشخص شده است میزان کلسیم و پروتئین چربی اش چقدر حائز اهمیت است واقعا اگر از سبد غذایی حذف شود اثرات خوبی ندارد و در بعضی کشورهای اروپایی خصوصا در اروپای شمالی مصرف سرانه شیر ۴۰۰ لیتر است ، ولی ما اگر خوشبینانه بگوییم مصرف سرانه شیر در کشورمان ۷۰ کیلو است.

+ بریم سراغ شایعاتی که در فضای مجازی که در چند وقت اخیر شنیده میشود در مورد یک سری از فرآورده های لبنی مخصوصا شیر، اینکه گفته می شود خیلی از شیرهایی که در واقع مدت زمان طولانی میشود نگهداری کرد یک سری مواد غیر خوراکی در آن ریخته میشود که بتوان زمان عمر آن را افزایش داد مثلا درمورد وایتکس،پالم و … واقعا همچین چیزهایی صحت دارد؟

_ عرض شود خدمت شما که این هم یکی از چالش ها است یعنی اگر قرار بود این هم جز چالش هایی که شما فرمودین بگذاریم این چالش خیلی صنعت را اذیت میکند و این چالش و شایعاتی که به وجود می آید ، حالا چه عمدا و چه سهوا که حالا ما میگوییم ان شاالله همه سهوا است ولی ما میگوییم مصرف سرانه کم است این شایعات بوجود می آید و وقتی این شایعات بوجود می آید مصرف سرایه کمتر میشود.

+ شما بعنوان کارشناس ارشد حوزه استاندارد قطعا این موضوع را رد میکنید ؟

_صددرصد ، ببینید در مورد شیر های استریل که همچین شایعاتی است که میگویند تا ۶ ماه می مانند این ها معمولا شیر ابتداییشان شیر خام است و مواد اولیه اشان بهترین کیفیت را دارد چون باید شیش ماه بماند یعنی بار میکروبی اش خیلی کم است و در حقیقت سایر فاکتور دیگر هم در سطح خیلی بالایی است و بعد هم این ها می آیند در طول پروسه حدودا ۱۴۰ درجه حرارت میبینند .

+یعنی فراتمام؟

_بله درسته،ببینید همه در عامه میگویند استریل در صورتی که  دمای استریل در بحث تخصصی معمولا ۱۲۰ یا ۱۲۱ درجه است مثل کنسرو های ماهی که میخریم .این در صنعت لبنیات به خاطر وضعیت پروتئینی اش ما می توانیم دما را بالا تر ببریم و تغییری در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی رخ ندهد برای همین است که ما دما را مثلا روی ۱۳۵ الی ۱۴۰ می آوریم بدون اینکه هیچ تغییری را ما در شیر ببینیم .

+به لحاظ ارزش غذایی مشکلی به وجود نمی آید؟

_خیر در ارزش غذایی هم تغییری ایجاد نمی شود و این در مورد شیر است که ما می توانیم دما را بالا ببریم  وقتی می گویند نگهدارنده دارد ، واژه نگهدارنده معمولا تا زمانی به کار میبرند که یک میکروبی در ماده ای باشد که نگهدارنده بزنند و جلوی میکروب را بگیرند ولی وقتی شیر میکروبی ندارد نگهدارنده نمی زنند مثلا در صنعت مخصوصا اینکه تمام مسیر تولید هم همه بسته است و مسیر فرآورده های استریل در کارخانه ها کاملا بسته است و تحت کنترل تکنولوژی است، مثلا این مطرح میشود که بچه ها شیر استریل شده نمی خورد بعد تا بخواهد این شایعه تمام شود بحث وایتکس پیش می آید ،یعنی این چالش ها در کنار مشکلاتی که وجود دارد صنعت را اذیت میکند چون واقعا ترس به وجود می آورد ، من در رادیو صحبت داشتم و شنوندگان سوال میپرسیدند  ،خانمی می پرسیدند که به فرزندم شیر پاستوریزه داده ام و آیا فرزندم میمیرد؟

منظور این است که اینقدر زیاد تاثیر دارد که ما چطور به این بنده خدا بفهمانیم که ضرر ندارد ؟وقتی این موارد پیش می آید مردم رو می آورند به محصولات کارگاهی غیر بهداشتی و این محصولات است که سلامت را تهدید میکند و این چالش بزرگی است مثلا مردم می روند مغازه هایی که به صورت غیر بهداشتی و به غلط محصولات را ارائه می دهند یا مثلا در بعضی جاها می گوید ارگانیک و خب مردم با توجه به شایعات رو می آورند به این محصولات و مصرف این محصولات هم خطرناک است و عواقب خیلی بدی را دارد و دچار بیماری و مشکلات میشود .