‎ چینی ها در دو دهه اخیر روابط تجاری خود را در سطح بالایی با کشورمان نگه داشته اند؛ به طوری که این روزها آن ها شریک اول تجاری کشورمان به حساب می آیند و قرار است این سطح همکاری ها به شکل گسترده تر در یک قرارداد ۲۵ ساله به امضای مقامات دو کشور برسد.
سطح روابط تجاری بین دو کشور ده ها میلیارد دلار در سال است، اما در دو سال گذشته میزان مبادلات تجاری بین دو کشور روند کاهش را پیش گرفته است و اوج این کاهش تجارت با شیوع کرونا ویروس همراه بود، به طوری که تجارت چین با ایران به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. اطلاعات منتشر شده توسط اداره گمرک چین نشان داد حجم واردات اعلام شده نفت ایران به چین در ماه مارس تنها ۸۰ میلیون دلار بوده که ۹۲ درصد از سال گذشته کمتر است.
‎چین در ژانویه تا آوریل سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۲٫۸۳ میلیارد دلار کالا به ایران صادر کرده و بالغ بر ۵٫۹۳ میلیارد دلار کالا از ایران وارد کرده بود که این رقم با کاهش ۶۱ درصدی در ژانویه تا آوریل امسال به ۲٫۳۴ میلیارد دلار رسیده است؛ البته نفت کالای عمده وارداتی چین از ایران بوده و افت قیمت نفت علت عمده کاهش ارزش صادرات ایران به چین در این دوره بوده است. برای اینکه بیشتر از وضعت تجارت این روزهای چین و کشورمان با خبر شویم به سراغ «مجیدرضا حریری»‌رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین رفته ایم. 

۳۰ درصد تجارت جهان کاهش یافت

‎او در ابتدا صحبت هایش با خبرنگار ما به موضوع قرار داد ۲۵ ساله ایران با چین می پردازد، می گوید:« قرار دادی وجود ندارد و بنده هم تا اطلاع ثانوی در خصوص برنامه جامع همکاری ایران و چین صحبت نمی کنم، چرا که باید فضای رسانه ای کمی آرام باشد و در حال حاضر موضوع کاملا سیاسی است و نگاه کارشناسی به این قرار داد نمی شود، بنده نگاه کاملا تخصصی و اقتصادی دارم و باید جو سیاسی فروکش کند تا در این باره بتوانیم نقاط قوت و ضعف را بیان کنیم.»
‎وی ادامه می دهد:« مجموعه مبادلات ارزشی در روابط تجاری بین ایران و چین طی دو تا سه سال اخیر در هر سال حدود ۳۲ درصد کاهش داشته است، علت مهم پایین آمدن مبادلات تجاری دو کشور نیز مربوط به فروش نفت بوده است، یعنی اینکه ما نمی توانیم به راحتی نفت بفروشیم و از سوی دیگر در یک سال اخیر کاهش قیمت جهانی نفت و به دنبال آن قیمت کالاها و محصولاتی مانند پتروشیمی، گاز، میعانات و سایر مواد اولیه باعث کاهش میزان مبادلات تجاری بین دو کشور در سال های ۹۷ و ۹۸ شده است.»
‎عضو اتاق بازرگانی ایران می افزاید:« در چند ماه سال جاری نیز به دلیل کرونا و تحریم ها میزان تجارت بین دو کشور کاهش چشم گیری داشته است؛ طبق آماری که بنده دارم در ۴ ماه نخست سال ۲۰۲۰ میلادی کاهش مبادلات تجاری دو کشور بیش از ۴۰ درصد نسبت به مشابه سال ۲۰۱۹ بوده است، که عمده دلیل آن کاهش قیمت نفت و دومین دلیل به مسئله کرونا و کاهش ۳۰ درصدی تجارت در دنیا مربوط می شود.» «حریری» درپاسخ به سوال خبرنگار ما درباره اینکه چه چشم اندازی در تجارت بین دو کشور وجود داشته و در حال حاضر طبق برنامه مشخص تجارت بین دو کشور پیش رفته است؟
می گوید:« ما چشم انداز تجاری با هر کشور مشخص نمی کنیم و تنها در مجموعه تجارت خارجی مان چشم انداز تعریف می کنیم.قاعدتا برنامه ششم توسعه که سال آینده احتمالا خاتمه پیدا می کند یک برنامه شکست خورده است، چرا که در هیچ مورد به اهداف برنامه توسعه ای دست پیدا نکرده ایم، ما فقط توانستیم در برنامه چهارم توسعه خوب عمل کنیم و ما بقی برنامه ها توسعه که در نظر داشتیم زیر ۵۰ درصد محقق شده و برنامه ای که زیر ۵۰ درصد محقق شود یعنی اینکه  اگر برنامه هم نبود همان اهداف به دست می آمد، ضریب به دست آوردن یک برنامه موفق به این شکل است که ۹۵ درصد هدف برنامه به نتیجه برسد.»

قرار بود تجارت ما به مرز ۶۰ میلیارد دلار برسد

‎رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین در ادامه با بیان اینکه طبق آمار‌های ارائه شده از گمرک چین در دو ماهه نخست سال ۲۰۲۰ مجموعه مبادلات تجاری ما با چین به دلیل شیوع ویروس کرونا در ماه‌های بهمن تا ۱۰ اسفند ماه کاهش ۲۵ درصدی داشته است، عنوان می کند: البته کرونا اقتصاد بسیاری از کشور‌ها را تحت تاثیر قرار داده است، اما شدت آن در مورد ایران که مراودات تجاری چندانی با جهان ندارد کمتر بوده است و بیشتر مشکل در مورد کشور‌هایی است که با آن‌ها مرز زمینی وجود دارد و کمترین مشکلات مربوط به کشور‌هایی است که صادرات به آن‌ها با کشتی صورت می‌گیرد.»
‎عضو اتاق بازرگانی ایران و چین در ادامه می افزاید:« ما اصلا افراد خوبی در برنامه ریزی و اجرای برنامه نیستیم و افرادی هستیم که روز مره زندگی می کنیم چه در مسائل شخصی و چه در اداره امور کسب و کار مان؛ در واقع برنامه ریزی برایمان بی معنی است.» ‎آن طور که «حریری » می گوید:« قبل از برنامه ششم مبادلات تجاری بین ایران و چین سالی ۵۰ میلیارد دلار بود، ما یک برنامه توسعه مبادلات بین ایران و چین داشته ایم، زمانی که رییس جمهور چین به ایران آمد یک توافق کلی انجام دادیم که طی ده سال آینده یعنی از سال ۲۰۱۶ تا سال ۲۰۲۶ متوسط مبادلات تجاری دو کشور سالی ۶۰ میلیارد دلار شود، یعنی طی ده سال ۶۰۰ میلیارد دلار صورت بگیرد، این تنها برنامه ای بوده که بین دو کشور صورت گرفته که این برنامه هم به دلیل اتفاقات تحریمی بعد از برجام و مسائل بانکی که ما با «اف ای تی اف» داشته ایم و کاهش جهانی قیمت نفت و مسائل کرونا  انجام نشده است و این ظرفیت هم در حال حاضر وجود ندارد که طی ۵ سال آینده این رقم صورت بگیرد.» ‎او در پاسخ به این سوال که کالاهای وارداتی از چین مشکلی در انتقال ویروس کرونا ندارند؟ می گوید:« در این رابطه باید بگویم که ما از چین کالا خریداری نمی کنیم و تنها کالاهایی خریداری می شود که مواد اولیه کارخانجات هستند و به عبارتی این کالاها مستقیما وارد بازار نمی شوند و دوم اینکه کالاهای وارداتی هفته ها در کشتی قرار دارند تا به مقصد ایران برسند و ویروس در این مدت ماندگاری ندارد.»

کاهش ۵٣درصدی واردات چین از ایران

براساس آمارهای گمرک چین منتشر شد، در سه ماهه نخست ‌سال ۲۰۲۰ حجم تجارت خارجی این کشور با ایران نزدیک به ۴‌میلیارد دلار بوده و واردات چین از ایران در این مدت کاهش ۵۳‌درصدی داشته، همچنین طی این مدت واردات ایران از چین نیز رشد ۱۶‌درصدی داشته است. بعد از انتشار این آمار خبرگزاری بلومبرگ در تحلیل روند رو به کاهش تجارت میان ایران و چین با اشاره به اینکه تجارت چین با ایران به رکورد پایین جدیدی نزول کرده است نوشت: «آماری که از سوی اداره کل گمرک چین منتشر شد، نشان داد که واردات نفت چین از ایران در مارس به ۸۰‌میلیون دلار رسیده که بر مبنای سالانه ۹۲‌درصد کاهش داشته است.
آخرین باری که آمار صادرات ماهانه نفت ایران به چین به رقم اندکی رسید، ۲۰‌سال پیش بود.  این خبرگزاری اقتصادی در ادامه می‌نویسد: ‌«حتی با وجود ثابت ماندن صادرات غیرنفتی به چین که در مارس ۳۸۴‌میلیون دلار بود، ایران از سپتامبر‌سال گذشته با چین کسری تجاری پیدا کرد که تراز پرداخت این کشور را تحت فشار قرار داد.