محمدمهدی رئیس‌زاده مشاور بانکی اتاق بازرگانی ایران

اتفاقاتی که روزهای گذشته در بازار ارز افتاده است را می‌توان به دو بخش روانی و واقعی (واقعیت‌هایی که در اقتصاد وجود دارد) تقسیم کرد. بعد روانی؛ اخباری است که پخش شده و به صورت جنبی اثرگذار است. وقتی که سود سپرده‌ها با توجه به نرخ تورم قانع‌کننده نباشد؛ برای اینکه کاهش ارزش پول ملی منابع یا دارایی‌های مردم را کاهش ندهد، آنها به سراغ بازارهایی می‌روند تا بتوانند ارزش پول خود را حفظ کنند. برای همین هم مردم به بازار سرمایه هجوم آوردند و مدتی هم شاهد رشد غیرطبیعی شاخص بودیم و در آن زمان هم این بحث وجود داشت که این صعود متناسب افزایش تعداد کسانی که وارد بورس شدند، نیست. به‌عنوان مثال اگر زمانی یک میلیون سهام‌دار داشتیم امروز چند میلیون سهامدار داریم، بورس هم متناسب با این میزان متقاضی عمق پیدا نکرد و هنوز هم عمق ندارد، به همین جهت هم شاهد ریزش شاخص بودیم و هر تصمیمی هم که گرفته شد نتوانست روند ریزش شاخص را متوقف کند. طبیعتا وقتی این اتفاق می‌افتد براساس آمار روزهای گذشته بیشترین تعداد فروشنده، اشخاص حقیقی بوده‌اند یعنی اعتماد مردم کاهش پیدا کرده و با اندک تغییری سعی کردند تا از این بازار خارج شوند و زمانیکه از این بازار خارج می‌شوند طبیعتا بازارهای دیگری نظیر سکه، طلا و ارز و ملک را برای حفظ ارزش پول خود انتخاب می‌کنند. البته بازار ملک خودش دچار رکود بوده و وضعیت بازار سکه و طلا و ارز هم که مشخص است. ضمن اینکه تعداد زیادی از سهامدارانی که در بورس حضور داشتند اشخاصی با رقم‌های فوق‌العاده کوچک بودند. یعنی اشخاصی با یک میلیون تومان یا وام‌های اندک وارد بورس شده بودند. طبیعتا اینها نمی‌توانند به ملک و مستغلات بروند بنابراین وارد بازار سکه و ارز می‌شوند و اتفاقاتی که می‌بینیم حادث می‌شود. در تحلیل چرایی افزایش قیمت ارز؛ باید گفت دلیل آن برخوردهایی است که در عمل دیده می‌شود. جدا از صحبت‌ها و گفتاردرمانی‌هایی که برخی از مسئولان به‌عمل می‌آورند مردم می‌بینند که بسیاری از کالاها یا مواردی که جزو گروه یک بودند، وارد سامانه نیما شده و نرخ نیما هم افزایش پیدا کرده و به نرخ واقعی بازار آزاد نزدیک‌تر شده است. وقتی برای تهیه بسیاری از کالاهای ضروری به‌عنوان مثال دارو و نهاده‌های دامی دچار مشکل هستیم، باعث می‌شود تا بگویند که یکسری از منابع کشور در دیگر کشورها بلوکه شده و قرار است آزاد شود! ولی زمانیکه اتفاقی نمی‌افتد عکس‌العمل بازار افزایش نرخ خواهد بود. بنابراین راجع به این اوضاع می‌توان گفت اتفاقی که در نرخ ارز افتاده این است که خود نرخ ارز به دلیل نوسانات شدید باعث شده تا تولیدکنندگان به‌ویژه آنهایی وابستگی به نرخ ارز دارند نتوانند سیاست‌های فروش را با قیمتی ثابت پیش ببرند.