جواد جودکی -مدرس دانشگاه

درروزهای گذشته‌ شاهد رانش و ریزش کوه درمسیر رودخانه کرج- تهران بودیم. که این مساله بحران جدی را با قطعی آب شرب در برخی مناطق تهران را رقم زد.  

  طبق آمارثبت شده، شهر تهران ۲۰درصد مصرف شرب آب کشور را دارد، که ۲۵ درصد آن از سد کرج تامین می‌شود. آنچه مسلم است بحران اخیر برای نخستین بار نبوده است بلکه در گذشته نیز شاهد شرایط سخت تر از این نیز بوده ایم. اما بدلیل عدم ثبت تجربیات گذشته در زمان های بحران فرصت های  زیادی را از دست می دهیم.

بنا گفته و مسولین ذیربط، هزار تن و بقولی چند میلیون تن سنگ با ابعاد بزرگ و خاک در مسیر رانش فرو ریخته  وموجب مسدودی اب شده است قطعا مدیریت چنین عملیاتی کاری سخت و نیاز به هوشمندی و تجربه بسیار دارد. داشتن تیم ارزیاب ماهرودسته بندی درست مشکلات وتشخیص نقاط ضعف وقوت بحران، همزمان با گسیل تجهیزات گام اول مدیریت بود که بدرستی انجام نشد.

اولین نقطه قوت در این بحران در اختیار داشتن پتانسیل پر قدرت و بی نهایت آب خروجی سد بود که درصورت بهره مندی هوشمندانه بهترین وقویترین  ابزارما درمقابله با صدها تن رانش زمین بود ومیتوانستم به کمک ان حداکثر در ۲۴ ساعت مشکل قطعی آب را برطرف کنیم.

بدینصورت که با  ایجاد مسیر عبوردرحد یک کانال کوچک آب و رها سازی مدیریت شده آب با قدرت، مسیر را باز کرد ودر ادامه با لایروبی به تکمیل عملیات  کمک می کردیم که متاسفانه با باز کردن یا باز بودن بی موقع دریچه ها این فرصت را از دست رفته است و در نهایت با تلاقی بزرگ روبرو شدیم.

اقدام دوم، با شتاب و بدون برنامه و شناسایی مسیرهای تردد در زمان بحران فوق بوده است، در رساندن تجهیزات وماشین الات به‌ محل عملیات ودر کمال ناباوری وتعجب  شاهد به گل نشستن ماشین آلات در باتلاق بوده ایم. هرچند گیر کردن بیل ۹۱۲، زنجیری با دکل بلند ومانور پذیری فوق العاده  در باتلاق، این‌چنین که سنگهای بزرگ و بخش آب باشد امری بسیارسخت وعجیب است ولی متاسفانه عکسها، گویای این اتفاق نادر و به گل نشستن تجهیزات میباشد.

در ادامه عملیات  برای رفع  مسیر باتلاقی  وانتقال ماشین آلات  بجای استفاده ازپل های شناوراماده و یا صفحات ارزان ورق فلزی جهت توزیع وزن ماشین آلات وجلوگیری از نشست وعبوردر باتلاق بسمت روش قدیمی استفاده ازالوارکه بسیاز زمان‌بر و پرهزینه استفاده شده است روشی که هزاران سال پیش درساخت اهرام مصر بکار میگرفتند. این اشتباه موجب شده است زمان بسیار ارزشمند چند روزه ای  را در رساندن تجهیزات وماشین الات به محل عملیات شده باشد.  

لازم بود همزمان با تلاش برای باز گردن،  گرفتگی اولیه رودخانه چند اکیپ نسبت به آزاد سازی کل میسر اقدام می‌شد که با باز کردن اب در بالادست شاهد گیرافتادن آب درمحل پائین نباشیم.

گام دیگر، در مدیریت  توزیع آب  شهری بهتر بود در همان ابتدا با اطلاع رسانی دقیق مردم را از شرایط بوجود آمده آگاه و درخواست همکاری از آنها صورت میگرفت.  ولیکن در نبود اطلاع رسانی دقیق شفاف شایعات در این شرایط رنگ  بیشتری به خود گرفت.

 نکته پایانی،  با بکارگیری تجربیات بحران آب در زمان جنگ و بعد از جنگ در استان خوزستان و سایر استانها و شهرهای بزرگ  ایران؛ که بمراتب وضع بدتر از این نیز بوده است. بصورت نمونه می توان از مهار شکستن دیوارهورالعظیم  کرخه با ۲۰۰متر خروجی نام برد. که با درایت مسوولین وقت و رزمندگان مهار شد. اکنون بیشترین مشکل دستگاههای اجرایی عدم ثبت تجربیات و بحران ها است، این تعلل همیشه خسارتهای کلانی را برای کشور رقم زده است.