میدان نبرد کجاست؟

درآمد نیوز -محمدرضا یوسفی/ در حالی که متغیرهای کلان اقتصادی، اجتماعی وضعیت نامناسبی را نشان می دهند و اعتراضات سال گذشته نیز نشانه ای بر کاهش شدید سرمایۀ اجتماعی و گسست حکومت از مردم است، امید این بود که با توجه به شرایط کنونی، نظام به سمت اصلاح ساختاری برود تا وضعیت را تا حدی التیام بخشیده، بهبود شرایط معیشتی و انجام لوازم سیاسی، اجتماعی آن را وجهۀ همت خویش قرار دهد. اما اکنون بی حجابی به عنوان میدان تقابل تعریف شده است.

این دیدگاه بر خاستگاه سیاسی آن تاکید کرده، بی حجابی را ابزاری برای تقابل با حکومت تلقی می کند. با این نگاه وجهۀ دینی حجاب تقریبا کنار گذارده شده، به عنوان موضوعی کاملا سیاسی امنیتی تلقی شده که مانند سایر حربه های تقابل براندازان با نظام محسوب می شود. البته تردیدی در تقابل نظام سلطه و تبلیغات چهل و چند ساله علیه جمهوری اسلامی نیست. تعداد شبکه های خارجی فارسی زبان علیه حکومت از ابتدای انقلاب تاکنون و تلاش در جهت نفی ارزشهای دینی نیز سهمی در شکل گیری وضعیت فرهنگی کنونی دارند و  بدون تردید آنان نیز تمایل دارند بی حجابی را تبدیل به یک موضوع کاملا سیاسی کنند. از این رو به نظر می رسد، حاکمیت با تلقی بسیار ناقص از پدیدۀ بی حجابی، در زمین آنان دارد بازی می کند و به سیاستی از پیش شکست خورده اقدام کرده است.

حدود ۲۴ میلیون دختر و زن در فاصلۀ سنی ۱۵ تا ۴۵ ( متولدین پس از انقلاب) وجود دارند که حدود ۲۸ درصد جمعیت کل کشور را تشکیل می دهند. هرچه سن آنان پایین آید تقید به حجاب کمتر است. به واقع زنان و دختران جوان ایران نسبت به گذشته تمایل کمتری به حجاب دارند و تقابل با آنان مانند سایر حربه ها نیست. اما چرا این روند در جامعه شکل گرفته است؟

گسست نسلی

دلایل متعددی برای  پدیده بی حجابی می توان بیان داشت. از دلایل بسیار مهم آن، گذار تاریخی از سنت به تجدد و تغییر ذهنیت هاست که از  نشانه های آن نیز گسست بین نسلی است. از سویی مظاهر تجدد پر اثرتر از گذشته به جامعه ورود کرده و از سوی دیگر، متولیان سنت نیز خود را در نگاههای سیاسی و زبان تحکم آمیز محصور کرده و با نگاهی سطحی و منفعلانۀ فرهنگی با این پدیده مواجه شدند.

یکی دیگر از عوامل گسست و تغییر نوع نگاه نسل جوان، رشد کیفی آنان است که این امر اقتضاء می کرد تا در نحوۀ مواجهۀ با آنان تغییراتی جدی صورت پذیرد. اما هرچه جلوتر می آییم برخوردها تحکمی و سطحی تر می شوند.  دوران گذار، سطحی نگری در مواجهه با پدیده های فرهنگی و تلاش برای برخورد آمرانه با این موضوع به همراه ناکارآمدی حکومت دینی، موجب هر چه کم رنگ شدن ارزشهای دینی در جامعه شده اند. همین امر به معروفهایی که انجام می شود قطعا نه تنها موجب جذب فرد و ناظران به دین نمی شود بلکه دین گریزی را تشدید کرده و در نتیجه خود مصداق فعل حرام است.

ارزش های اجتماعی

عملکرد حکومت موجب شد تا هر اتفاقی که در کشور رخ دهد به نام دین ثبت شود. این امر نقد حاکمیت دینی را به درون خانه ها کشاند و در نتیجه، فرزندانی که در محیط خانواده رشد یافتند این تلقی را پیدا کردند که ارزشهای دینی در پیدایش وضعیت کنونی نقش اساسی دارد. از این طریق ارزشهای دینی نیز در جامعه تضعیف شد. از سوی دیگر تلاش حکومت در جهت ساکت کردن نگاههای دیگر دینی و عدم ارتباط آنان با بدنۀ جامعه نیز این تلقی را تقویت کرد.

بنابراین تلقی سیاسی از بی حجابی تقلیل موضوع و ندیدن جوانب آن است که با توجه به گسترۀ آن در جامعه اولا مبارزۀ با آن محکوم به شکست بوده، ثانیا به تضعیف بیشتر موقعیت دینداری در جامعه خواهد انجامید و سوم اینکه  مردم را در برابر مردم قرار می دهد، چهارم اینکه  با دادن وجهۀ کاملا سیاسی به پدیدۀ حجاب، از حامیان مذهبی حکومت کاسته شده و احتمالا برخی از آنان که نمی خواهند در طرف حکومت بایستند، حجاب خود را کمرنگ خواهند کرد و پنجم اینکه همانقدر که بی حجابان توسط حکومت تحت فشار قرار می گیرند به همان اندازه یا بیشتر نیز مذهبی ها احساس سختی از حضور اجتماعی خواهند کرد. در نهایت  بازندۀ اصلی، دین و دینداری خواهد بود.

تاکید بیش از حد بر پدیده بی حجابی و حساسیت اندک نسبت به پدیده های فقر، نابرابری ناموجه، فساد گسترده، عدم شایسته سالاری، گسست حکومت از مردم و.. نشان از نگاه وارونه به اسلام و اعتقاد به همان پوستین وارونه ای است که امیرالمومنین در نهج البلاغه فرمود. روزی دین به مانند پوستینی وارونه ارائه خواهد شد که البته هیچ جذابیتی نه تنها برای نسل جوان بلکه برای دیگران نیز ندارد.