محمدرضا آذین

قطر به ‌عنوان نخستین کشوری عربی- اسلامی، مراسم اختتامییه بیست و دومین جام‌جهانی فوتبال ۲۰۲۲ را، بزرگ‌ترین رویداد ورزشی در سطح جهانی  است را با کارنامه ای موفق در هجدهم ماه دسامبر(۲۷ آذر) همزمان با روز ملی خود که بزرگداشت شیخ جاسم  و به عنوان پدر و بنیانگذار قطر است، جشن گرفت. این موفقیت حاکی از یک برنامه بلند مدت توسعه ای می باشد که بزرگترین رویدار تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در جهان عرب و اسلام را با رویکردآینده نگرانه و با قدرتی نرم به ثبت رساند.

قطر نشان داد در عین اینکه کشوری با هویت اسلامی و عربی است، قادر است خود را با ارزش‌ها و هنجارهای خارجی  تطبیق دهد و میزبان بزرگ‌ترین رویداد ورزشی در سطح جهانی باشد. وقتی ولیعهد پیشین و امیر فعلی قطر در مقدمه برنامه «چشم‌انداز ملی قطر ۲۰۳۰» نوشت: «رهبران سیاسی خردمند می‌دانند که جوامع شان باید در چه مسیری توسعه یابد و بین منافع نسل حاضر و نسل‌های آینده تعادل برقرار کند. رفاه فرزندان، و فرزندانی که هنوز به دنیا نیامده‌اند، ایجاب می‌کند که از منابع ثروت خود عاقلانه استفاده کنیم…»، به چشم‌اندازی ملی اشاره می‌کرد که با هدف تبدیل کامل قطر به یک کشور کاملاً توسعه‌یافته تا سال ۲۰۳۰، به چهار محور اصلی توسعه انسانی، توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی و توسعه محیطی اشاره نمود.

توسعه ای نوین با رقص شمشیر

قطر از زمان دریافت میزبانی جام جهانی ۲۰۲۲  با ۱۲ سال تلاش حدود ۲۲۰میلیارد دلار در کشورش سرمایه گذاری کرده است. از سرمایه گذاری انجام شده؛ هشت استادیوم برای میزبانی مسابقات جام جهانی ۲۰۲۲ تجهیزکرد که هفت استادیوم تازه ساخته شده و یکی بازسازی شده است، قطر سیستم متروی کاملاً جدید و مکانیزه به ارزش ۳۶ میلیارد، بندر حمل و نقلی مدرن با ارزش هفت میلیارد دلار تاسیس کرده و فرودگاه اصلی خود را هم با تجدید سرمایه گذاری ۱۵ میلیارد دلاری به ناوگانی زیر پنج سال توسعه داده است.

هواپیماهایی قطر ایرویز با پرواز به بیش از ۲۰۰ نقطه جهان به یکی از نمادهای توسعه کشور کوچک جنوب خلیج‌فارس تبدیل شده‌است. هواپیماها و کشتی‌ها ابزارهای مهم توسعه‌اند، اما تعیین‌کننده‌تر، آدم‌هایی هستند که از این ابزار برای توسعه کشورهایشان استفاده می‌کنند.

از دیگر سرمایه  گذاری قطر برای جام جهانی، حدود ۴۵ میلیارد دلار برای ساخت لوسیل، یک پروژه عظیم در شمال دوحه است که شامل مناطق مسکونی با ظرفیت ۲۰۰ هزار نفر علاوه بر مجتمع‌های تجاری، چهار جزیره مصنوعی، مراکز تفریحی و بزرگترین استادیوم این کشور با ظرفیت ۸۰ هزار تماشاگر است، استادیومی که بازی فینال جام جهانی برگزار شد. قطر همچنین ۴.۵ میلیارد دلار برای توسعه مرکز پایتخت و ۳.۲ میلیارد دلار برای ایجاد مناطق اقتصادی هزینه کرد.

در جام جهانی ۲۰۲۲ بیش از ۳ میلیون و دویست هزار نفر تماشاگر در قطر حاضر شدند و درامد ی حدود ۱۷میلیارد دلار در این رویداد جهانی حاصل شد  که این رقم نیز با توجه به دو جام جهانی قبلی رقمی افزایشی بوده است. براساس پژوهش های بعمل آمده  بعد از جام جهانی حدود۴۰میلیون گردشگر از قطر بازدید خواهند کرد. همچنین تخمین زده شده است برگزاری جام جهانی قطر باعث اضافه شدن ۱٫۵ درصد به مقدار تولید ناخالص داخلی این کشور شده است.

 قطر با توجه به برگزاری موفق جام جهانی۲۰۲۲ فوتبال توانسته است قطبی ورزشی در خاورمیانه نیز محسوب شود. میزبانی مسابقات جام ملتهای آسیا ۲۰۲۳ ،  استقامت اتومبیلرانی لمانز ۲۰۲۴، مسابقات جهانی تنیس ۲۰۲۵، مسابقات راگبی ۲۰۲۶ برای سالهای آتی در دوحه عهده دار شود.

این سرمایه گذاری های می تواند درسالهای اتی بر ذخیره صندوق ثروت عمومی قطر که ارزش ۴۶۱ میلیارد دلار با رتبه نهم را  در جهان را بیافزاید و علاوه  بر مازاد درآمدهای فروش نفت و گاز که در آن ذخیره می شود. در حوزه های مختلف مالی، بورس، انرژی، گردشگری، خدماتی در قاره های مختلف سرمایه گذاری نماید.

میزبان جام‌جهانی ارتباط تنگاتنگی با تمایل به اثبات هویت جدیدی در دوحه دارد که کلیشه شرق‌شناسی پیرامون کشورهای اسلامی و عربی را به چالش می‌کشد. در عین حال قطر را با رفتاری  متفاوت از شرکای منطقه‌ای خود  با بکارگیری متخصصین و مشاورین حرفه ای، با قدرت اندیشه ورزی هویتی نوین را از ارزشهای اسلامی و فرهنگی خود را با رقص شمشیر مدیران فیفا، پوشاندن عبای عربی برتن قهرمان فوتبال، بزرگترین اقدامی فرهنگی خود را در تاریخ و روز ملی خود به ثبت رساند.

دولت قطر با حضور چشمگیر در این ایام در عرصه‌های تجارت، سرمایه‌گذاری، رسانه، ورزش و فرهنگ، باعث می شود  تا با ابزارهای قدرت نرم، سیاست خارجی متوازنی را  فعال، فرصت‌ساز نماید. در عین حال منافع ملی خود را در سطح وسیع‌تری دنبال،و تبدیل به ارزش افزوده ای مضاعف برای کشورش نماید.

کارشناس اقتصادی قطر